Byggist menntastefnan á óframkvæmanlegri hugmyndafræði? Karl Gauti Hjaltason skrifar 22. apríl 2021 12:01 Í sérstökum umræðum sem ég efndi til á Alþingi í vikunni beindi ég spurningum til menntamálaráðherra um stefnuna í skólamálum. Ein af spurningum mínum var hvort skóli án aðgreiningar væri einungis hugmyndafræði eða hvort stefnan væri í raun framkvæmanleg. Hver er árangurinn Aðstæður í skólakerfinu eru í ýmsu tilliti breyttar frá fyrri árum. Margir tala um að agaleysi í skólum hafi færst í vöxt. Börnum sem hafa annað tungumál hefur fjölgað og áskoranir í kennslu því í ýmsu aðrar en áður var. Þrátt fyrir breytt umhverfi er það óskoruð skylda stjórnvalda, sem að málum koma að vera vel vakandi yfir árangri í skólastarfi og vera á tánum ef markmiðum er ekki náð. Neðst Norðurlanda Árangur skólastarfs er að sumu leyti áhyggjuefni. Íslenskir grunnskólanemendur koma illa út í samanburði við börn í öðrum löndum. PISA-kannanir, sem mæla getu nemenda í fjölmörgum löndum, koma vægast sagt illa út fyrir Ísland. Samkvæmt þeim eru íslenskir grunnskólanemendur í frjálsu falli í lesskilningi. Lesskilningur og læsi hefur lækkað nær samfellt síðustu 20 árin og er langt undir meðaltali OECD-landa. Sömu sögu er að segja af stærðfræði og náttúrufræði. Þar, eins og í lesskilningi erum við neðst allra á Norðurlöndum. Niðurstaða sem þessi ætti að hringja öllum viðvörunarbjöllum í ráðuneyti menntamála og í stofnunum þess ættu að loga rauð ljós. Ískyggileg staða drengja Staða íslenskra drengja er háalvarleg. Meira en þriðjungur íslenskra drengja getur ekki lesið sér til gagns eftir grunnskólagöngu og staða þeirra versnar upp skólakerfið. Nú er svo komið að karlar eru rétt þriðjungur þeirra sem útskrifast með meistarapróf úr háskóla og kynjahlutföll í doktorsnámi eru körlum mjög í óhag. Fyrir rúmum tveimur árum efndi ég til sérstakrar umræðu á Alþingi um stöðu drengja sem vakti verðskuldaða athygli. Ýmsir hafa tekið undir áhyggjur mínar í þeim efnum og hefur mikil umræða skapast um stöðu drengja almennt, en kannski sérstaklega í skólakerfinu. Fyrir liggja órækar tölulegar upplýsingar um að staða drengja í skólum sé að ýmsu leyti fjarri því að vera fullnægjandi. Þær staðreyndir benda til að skólakerfið skorti úrræði til að mæta þörfum drengja þannig að þeir geti notið hæfileika sinna. Hvað með afburðanemendur? Ýmsir hafa einnig bent á að meðalnemandanum sé ekki nægilega sinnt í skólunum, þeir verði út undan, gleymist. Sömu sögu megi segja af afburðanemendum, sem fá ekki næga athygli og verkefni við hæfi. Mestur tíminn fari í erfiðustu nemendurna í hverjum bekk. Kennarar leggja með starfi sínu mikilvægan grunn að framtíð skólabarna og ungmenna. Kennarastéttin hefur verið og er vel mönnuð og hefur mörgum afburðakennurum á að skipa. Kennarar eru hlaðnir verkefnum, það eru fundir og skýrslugerðir ásamt oft miklum og erfiðum samskiptum við foreldra, sem skipta sér sífellt meira af innra starfi skólanna. Kennarar leggja sig fram við krefjandi aðstæður, en eru ekki ofsælir af sínum kjörum. Úrbóta er þörf Skólakerfið er við það að rata í ógöngur og tafarlausra úrbóta er þörf. Viðurkenna verður þennan vanda, ekki aðeins í orði heldur líka í verki. Árangurinn er ófullnægjandi í mikilvægum efnum eins og hér hefur verið rakið. Hvar liggur vandinn í skólakerfinu? Þarf frekari sérfræðiaðstoð inn í skólana; sálfræðinga, félagsfræðinga eða talmeinafræðinga? Er ekki sett nægilegt fjármagn inn í kerfið, eða er þeim ekki nægilega vel varið? Vinur er sá er til vamms segir Mikinn kjark þarf til að gagnrýna skólakerfið og beita sér fyrir endurskoðun á því. Ekki síður þarf kjark til að viðurkenna ef við erum á rangri leið. Ráðherra kvaðst hafa gripið til aðgerða og lýsti nýlegum aðgerðum til að efla kennaramenntun og gera hana eftirsóknarverða. Sagði hún að starf fagráða í viðmiðunargreinum myndi leiða af sér betri árangur í þeim. En betur má ef duga skal. Nemendur eru ekki verr gefnir en fyrir áratugum síðan. Kennarar eru ekkert minna færir um að kenna en áður. Kannski þarf að auka virðingu fyrir kennarastarfinu, en stærsti þátturinn þar er auðvitað launin og launakjörin. Ef til vill þarf að leggja meiri áherslu á sérskóla og sérdeildir innan skólanna en nú er gert, en slík úrræði ganga ekki í berhögg við stefnuna. Gífurlegir fjármunir eru settir í menntakerfið, tími og orka nemenda, kennara og foreldra. Mikið er undir. Eðlilegt er að krefjast árangurs og ef hann næst ekki þurfum við að snúa af rangri braut. Höfundur er þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Miðflokkurinn Skóla - og menntamál Karl Gauti Hjaltason Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Í sérstökum umræðum sem ég efndi til á Alþingi í vikunni beindi ég spurningum til menntamálaráðherra um stefnuna í skólamálum. Ein af spurningum mínum var hvort skóli án aðgreiningar væri einungis hugmyndafræði eða hvort stefnan væri í raun framkvæmanleg. Hver er árangurinn Aðstæður í skólakerfinu eru í ýmsu tilliti breyttar frá fyrri árum. Margir tala um að agaleysi í skólum hafi færst í vöxt. Börnum sem hafa annað tungumál hefur fjölgað og áskoranir í kennslu því í ýmsu aðrar en áður var. Þrátt fyrir breytt umhverfi er það óskoruð skylda stjórnvalda, sem að málum koma að vera vel vakandi yfir árangri í skólastarfi og vera á tánum ef markmiðum er ekki náð. Neðst Norðurlanda Árangur skólastarfs er að sumu leyti áhyggjuefni. Íslenskir grunnskólanemendur koma illa út í samanburði við börn í öðrum löndum. PISA-kannanir, sem mæla getu nemenda í fjölmörgum löndum, koma vægast sagt illa út fyrir Ísland. Samkvæmt þeim eru íslenskir grunnskólanemendur í frjálsu falli í lesskilningi. Lesskilningur og læsi hefur lækkað nær samfellt síðustu 20 árin og er langt undir meðaltali OECD-landa. Sömu sögu er að segja af stærðfræði og náttúrufræði. Þar, eins og í lesskilningi erum við neðst allra á Norðurlöndum. Niðurstaða sem þessi ætti að hringja öllum viðvörunarbjöllum í ráðuneyti menntamála og í stofnunum þess ættu að loga rauð ljós. Ískyggileg staða drengja Staða íslenskra drengja er háalvarleg. Meira en þriðjungur íslenskra drengja getur ekki lesið sér til gagns eftir grunnskólagöngu og staða þeirra versnar upp skólakerfið. Nú er svo komið að karlar eru rétt þriðjungur þeirra sem útskrifast með meistarapróf úr háskóla og kynjahlutföll í doktorsnámi eru körlum mjög í óhag. Fyrir rúmum tveimur árum efndi ég til sérstakrar umræðu á Alþingi um stöðu drengja sem vakti verðskuldaða athygli. Ýmsir hafa tekið undir áhyggjur mínar í þeim efnum og hefur mikil umræða skapast um stöðu drengja almennt, en kannski sérstaklega í skólakerfinu. Fyrir liggja órækar tölulegar upplýsingar um að staða drengja í skólum sé að ýmsu leyti fjarri því að vera fullnægjandi. Þær staðreyndir benda til að skólakerfið skorti úrræði til að mæta þörfum drengja þannig að þeir geti notið hæfileika sinna. Hvað með afburðanemendur? Ýmsir hafa einnig bent á að meðalnemandanum sé ekki nægilega sinnt í skólunum, þeir verði út undan, gleymist. Sömu sögu megi segja af afburðanemendum, sem fá ekki næga athygli og verkefni við hæfi. Mestur tíminn fari í erfiðustu nemendurna í hverjum bekk. Kennarar leggja með starfi sínu mikilvægan grunn að framtíð skólabarna og ungmenna. Kennarastéttin hefur verið og er vel mönnuð og hefur mörgum afburðakennurum á að skipa. Kennarar eru hlaðnir verkefnum, það eru fundir og skýrslugerðir ásamt oft miklum og erfiðum samskiptum við foreldra, sem skipta sér sífellt meira af innra starfi skólanna. Kennarar leggja sig fram við krefjandi aðstæður, en eru ekki ofsælir af sínum kjörum. Úrbóta er þörf Skólakerfið er við það að rata í ógöngur og tafarlausra úrbóta er þörf. Viðurkenna verður þennan vanda, ekki aðeins í orði heldur líka í verki. Árangurinn er ófullnægjandi í mikilvægum efnum eins og hér hefur verið rakið. Hvar liggur vandinn í skólakerfinu? Þarf frekari sérfræðiaðstoð inn í skólana; sálfræðinga, félagsfræðinga eða talmeinafræðinga? Er ekki sett nægilegt fjármagn inn í kerfið, eða er þeim ekki nægilega vel varið? Vinur er sá er til vamms segir Mikinn kjark þarf til að gagnrýna skólakerfið og beita sér fyrir endurskoðun á því. Ekki síður þarf kjark til að viðurkenna ef við erum á rangri leið. Ráðherra kvaðst hafa gripið til aðgerða og lýsti nýlegum aðgerðum til að efla kennaramenntun og gera hana eftirsóknarverða. Sagði hún að starf fagráða í viðmiðunargreinum myndi leiða af sér betri árangur í þeim. En betur má ef duga skal. Nemendur eru ekki verr gefnir en fyrir áratugum síðan. Kennarar eru ekkert minna færir um að kenna en áður. Kannski þarf að auka virðingu fyrir kennarastarfinu, en stærsti þátturinn þar er auðvitað launin og launakjörin. Ef til vill þarf að leggja meiri áherslu á sérskóla og sérdeildir innan skólanna en nú er gert, en slík úrræði ganga ekki í berhögg við stefnuna. Gífurlegir fjármunir eru settir í menntakerfið, tími og orka nemenda, kennara og foreldra. Mikið er undir. Eðlilegt er að krefjast árangurs og ef hann næst ekki þurfum við að snúa af rangri braut. Höfundur er þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar