„Þetta álit kemur ekkert á óvart. Ég lít þetta mjög alvarlegum augum, þetta er skýrt álit. Mjög svo. Hún brýtur á lögmætisreglu stjórnsýsluréttar. Hún gengur gegn meðalhófi, hún gengur gegn atvinnufrelsi. Hún er í rauninni að brjóta stjórnarskrána, okkar grundvallarlög. Ég lít þetta mjög alvarlegum augum og þessi ráðherra ætti náttúrulega að stíga til hliðar,“ segir Inga Sæland, formaður Flokks fólksins í samtali við fréttastofu, og vísar til Svandísar Svavarsdóttur matvælaráðherra.
Umboðsmaður Alþingis birti fyrir helgi álit sitt vegna umkvörtunar Hvals hf. vegna reglugerðar sem Svandís setti í sumar um frestun hvalveiða. Reglugerðin tók gildi daginn áður en veiðar áttu að hefjast og varð mikið fjaðrafok vegna þessa. Í lok ágústmánaðar tilkynnti Svandís svo að hvalveiðar myndu hefjast að nýju.
Svandís baki skaðabótaskyldu upp á hundruð milljóna
Inga hefur frá því að Svandís tilkynnti reglugerðina verið mjög gagnrýnin á það hvernig Svandís stóð að frestuninni, eins og margir. Þó hefur Inga verið fylgjandi því að banna hvalveiðar og að dýravelferð sé höfð í hávegum. Til að mynda felldi Inga tár og gekk út af fundi atvinnuveganefndar í sumar eftir að Svandís sýndi eftirlitsmyndband MAST af hvalveiðum.
Hún sagði þó ósmekklegt af Svandísi að hafa kynnt frestunina daginn áður en veiðar áttu að hefjast og varaði við því að Svandís hafi með þessu bakað íslenskum skattgreiðendum skaðabótaskyldu. Þetta endurtekur hún nú.
„Hún er að baka okkur, ríkissjóði, skaðabótaskyldu upp á hundruð milljóna króna. Þetta álit tekur af allan vafa um það og hún gengur í raun þvert á allar ráðleggingar um það að þetta væri mjög vafasamur gjörningur en hún bara lagði undir sig hausinn og fór sína eigin leið og þetta er niðurstaðan,“ segir Inga.
Fara gegn eigin sannfæringu ef þeir styðja ekki tillöguna
Að hennar mati komi ekki annað til greina en að vantrausti verði lýst yfir.
„Það hlýtur að vera í raunverulegri skoðun, það liggur alveg á borðinu ef hún ætlar að koma fram eins og hún virðist gera, eftir að álitið er birt henni og okkur öllum, þá sýndi hún ekkert sem heitir auðmýkt eða það að hún ætli að axla ábyrgð. Þannig að já, mér finnst það algjörlega liggja á borðinu að við hljótum að leggja fram vantrauststillögu á hana þegar þingið kemur saman,“ segir Inga.
Að hennar mati er ólíklegt að slík tillaga verði felld, sérstaklega í ljósi þess hve óánægðir Sjálfstæðismenn hafi verið með framgöngu ráðherra í málinu.
„Ég upplifi það þannig að það verður þeim mjög erfitt að ætla að fella slíkt vantraust vegna þess að Sjálfstæðismenn eru búnir að segja það alls staðar að þeir vantreysti þessum ráðherra. Þeir gerðu það strax í sumar þegar hún kom með þessa reglugerð þar sem hún bannaði hvalveiðarnar,“ segir Inga.
Greiði Sjálfstæðismenn gegn slíkri tillögu sé augljóst að hennar mati að þeir fari gegn eigin sannfæringu.
„Og eiginlega þvert gegn því sem þeir hafa áður sagt og þá eru þeir komnir upp í algera andstöðu við sjálfa sig. Það liti mjög einkennilega út, svo ekki sé meira sagt, ef þeir myndu fella vantraust gegn ráðherra sem þeir treysta engan vegin og hafa verið ósáttir við lengi.“
„Ég kalla það valdníðslu“
Hún telur líklegt að vanstrauststillaga verið lögð fram strax 22. janúar, þegar þing kemur aftur saman. Þá sé líklegt að stjórnarandstaðan taki höndum saman og leggi fram sameiginlega tillögu. Inga segist byrjuð að ræða við hina formennina.
„Þetta er á byrjunarstigi. Ég byrjaði að skoða þetta af einhverjum alvarleika í gær og þetta er þannig að við erum virkilega að hugsa málið. Við munum koma með þessa vantrauststillögu en vonandi með öllum hinum líka. Ég heyri ekki betur en það líti þetta allir mjög alvarlegum augum. Enda er þetta grafalvarlegt mál,“ segir Inga.
„Það er grafalvarlegt mál þegar handhafi framkvæmdarvalds gengur svona þvert á stórnarskrá og lögmætisreglur og reglur stjórnsýsluréttar. Það er grafalvarlegt mál þegar ráðherra kemur með reglugerð án þess að hafa nokkrar heimilidr til þess. Ég kalla það valdníðslu.“
