Norskt fyrir­tæki veðjar á raf­knúna sjó­flug­vél

Frumkvöðullinn Eric Lithun stofnaði fyrirtækið í Bergen árið 2018 en flutti starfsstöðina á Sandefjord-flugvöll við Tønsberg suður af Osló. Hann hafði auðgast í tölvugeiranum en seldi þann rekstur til að veðja á flugbátinn sem hann vonast til að verði fyrsta rafmagnssjóflugvél heims.

Hún kallast NOEMI, sem stendur fyrir „,No Emission“, eða engin losun, enda er hún sögð verða mengunarfrí. Fullyrt er að rekstrar- og viðhaldskostnaður hennar verði fimmtíu prósentum lægri en þeirra flugvéla sem henni er ætlað að leysa af hólmi.

Flugvélin er hönnuð til að fljúga á um 200 kílómetra hraða, hafa 200 kílómetra flugdrægi og ná allt að 12.500 feta hæð. Á sjó er hún talin þurfa 800 metra flugtaksbrun og geta lent í allt að 75 sentímetra ölduhæð. Á landi er áætlað að hún þurfi 600 metra langa braut til flugtaks.

Sérstök áhersla er lögð á að verja hana gegn seltu en tæring málma vegna áhrifa sjávarseltu var meðal þess sem gerði rekstur sjóflugvéla erfiðan á fyrstu áratugum atvinnuflugs. Stefnt er að fyrsta reynsluflugi NOEMI árið 2027 og að hún verði komin í notkun flugfélaga árið 2030. Flugtilraunir eru hafnar á fjarstýrðu módeli sem er fimmtungur af fyrirhugaðri stærð hennar.

Ráðamenn Elfly telja stóran markað fyrir flugbát af þessari stærð. Bent er á að sjötíu prósent sjóflugvéla, sem núna eru í notkun í heiminum, séu meira en fjörutíu ára gamlar, byggðar á gamalli tækni og þær eyði hlutfallslega miklu eldsneyti. Í heimalandinu Noregi sjá þeir hana henta vel í norsku fjörðunum til að þjóna sjávarbyggðum, sem hafa langan veg að næsta flugvelli.

Þeir sjá einnig ný tækifæri opnast til að nýta hana í flugi út frá stórum hafnarborgum. Þar geti hún lagst að bryggju og flýtt för manna úr þéttbýlum borgarsvæðum án þess að hávaði trufli borgarbúa.

Viðtökurnar virðast vera bærilegar. Á innan við ári hefur fyrirtækið móttekið 57 pantanir og viljayfirlýsingar í flugvélina frá sex löndum. Meðal áhugasamra kaupenda eru Loch Lomond Seaplanes í Skotlandi og Nordic Seaplanes í Kaupmannahöfn.

Sjóflugvélar ruddu brautina í íslenskum flugsamgöngum. Á árunum 1928 til 1931 voru Junkers-flugbátar nýttir til farþega- og póstflugs auk síldarleitar á vegum Flugfélags Íslands númer tvö.

Flugfélag Íslands númer þrjú, upphaflega Flugfélag Akureyrar, sem núna er Icelandair, hóf rekstur sinn einnig á sjóflugvélum árið 1937. Tímamót urðu þegar Flugfélagið fékk fyrstu Catalina-sjóflugvélina árið 1944, TF-ISP, sem kölluð var Gamli-Pétur. Hún flaug fyrsta millilandaflug Íslendinga sumarið 1945.

Catalina og Grumman-flugbátar, bæði hjá Flugfélagi Íslands og Loftleiðum, léku síðan lykilhlutverk í að byggja upp innanlandsflugið á árunum 1944 til 1961 þegar flugvellir voru fáir, samgöngur á landi erfiðar og sjóferðir tímafrekar. Landhelgisgæslan nýtti einnig flugbáta og fyrsta Gæsluvélin var Catalinan TF-RÁN árið 1955.