Drífa, Ragnar Þór og Sólveig Anna; ætlið þið virkilega að una þessu? Ole Anton Bieltvedt skrifar 12. apríl 2020 10:00 Á síðustu mánuðum og misserum hafið þið lagt mikla vinnu í að semja um laun og kjör ykkar umbjóðenda. Stóðu þessi átök lengi, og þurftuð þið - að hluta til - að beita verkfallsvopninu til að knýja fram þær lausnir, sem þið stefnduð á. Ég skildi það svo, að lengi vel stóð styrinn um 30.000-40.000 krónur fyrir lægst launuðu félagsmenn Eflingar. Kostaði lausnin á því margra daga eða vikna verkfall, sem bitnaði á mörgum. Mér gengur það til með þessum skrifum, að vekja athygli ykkar á - eða minna ykkur sterklega á; ég hef tekið þetta upp við ykkur áður -, að meðan þið semjið um kaup og kjör umbjóðenda ykkar í krónunni, vitið þið í raun ekkert, hvað þið eruð að semja um, hvað út úr samningum kemur eða hvað öll ykkar viðleitni er að færa umbjóðendum ykkar, þegar upp er staðið. Þið sjáið, hvað er að gerast með gengið nú og þær verðhækkanir og þann margvíslega kostnaðarauka, sem óhjákvæmilega mun fylgja falli krónunnar á síðari hluta ársins. Mikill hluti af þeim árangri, sem náðist með harðri baráttu, mun einfaldlega ganga til baka; verða færður til baka af Seðlabanka; með vilja- og aðgerðarleysi Seðlabankastjórnar til að tryggja stöðugt gengi. Vegna aðgerðarleysis Seðlabanka til að tryggja stöðugleika krónunnar, hefur hún fallið um 16-18% síðustu vikur og par mánuði. Löng og endurtekin reynsla sýnir, að við gengislækkun krónunnar hækkar almennt verðlag í landinu um helming gengisfallsins, af því að við Íslendingar erum háðir innflutningi með verulegan hluta af okkar aðdrætti og þörfum. Þetta þýðir, að innan 3-6 mánaða má vænta þess, að almennt verðlag - vöruverð og hverskonar tengdur kostnaður, líka vísitölur t.a.m. lánskjaravísitala – muni hækka um 8-10%. Ég var áðan að tala um 30.000-40.000 krónurnar, sem Efling barðist svo hart fyrir við Reykjavíkurborg. Þar voru laun upp á 400.000 eða 500.000 í spilinu. Þessar 30.000-40.000 krónur fjúka þá, út af gengisfallinu, út í buskann. Sagan sýnir, að krónan er sennilega ótraustasti gjaldmiðill hins vestræna heims. Hún er eins og veikburða trjágrein í vindi, sem sveiflast þeim mun meir og gefur þeim mun meir eftir, sem þörfin á styrk og stöðugleika eykst. Brotnar svo á versta tíma, eins og í hruninu. Til hvers eruð þið eiginlega að semja um kaup og kjör í krónunni, án verðtryggingar hennar, þegar ykkur má vera fullvel ljóst, af margfenginni reynslu, að þið vitið þá ekkert, hvað þið eruð að semja um; hvar stendur krónan eftir viku, mánuð eða misseri? Í raun nálgast samningar um kaup og kjör í krónunni skrípaleik. Þetta er síbreytileg stærð, verðgildi hennar er síbreytilegt, og tilhneigingin er, að akkúrat, þegar þörfin á styrk og stöðugleika er mest, er hún veikust. Við þær aðstæður, sem við búum nú við, hefði mátt verja krónuna og verðgildi hennar, þar sem svo vill til - eftir góðæriskafla - að við eigum feyki gildan gjaldeyrisvarasjóð; næstum eitt þúsund milljarða. Seðlabankinn hefði því getað varið krónuna, m.a. með öflugum kaupum á henni, þegar hún var að falla, en því miður gerði hann lítið eða ekkert til þess. Með þessari vanrækslu eða aðgerðarleysi, var Seðlabanki í raun að ræna launafólk 8-10% af kaupmætti nýlega umsaminna launa. Nýr Seðlabankastjóri, sem margir bundu miklar vonir við, fullyrðir, að, þó að krónan hafi fallið, geri það ekkert til í stöðunni, því að heimsmarkaðsverð á olíu og margvíslegum öðrum varningi hafi fallið jafn mikið eða meira, vegna Kórónavírussins, og, að þetta verðfall muni bæta upp gengisfall krónu og tryggja stöðugleika verðs og vísitala. Nú er undirritaður ekki hagfræðingur, en hann hefur víðtæka reynslu af efnahagsmálum og þróun hagkerfa, víða um lönd, í hálfa öld. Fyrir honum blasir þessi sviðsmynd við: Í bili dregst öll eftirspurn og framleiðsla saman. Verðlag fellur. En, þó að heimurinn sé í hvíldarstöðu, í bili, er hann enn í ”fullu fjöri”, og, þegar létt hefur verið á hömlum og takmörkunum og lífið fer að ganga sinn vanagang, að nýju, þá hefur hlaðizt upp mikil þörf og eftirspurn, sem skapa mun eftirspurnaröldu, sem kýja mun heimsmarkaðsverð upp á sama stig, og fyrir var, jafnvel á hærra stig, þar sem ýms framleiðslufyrirtæki, sem voru í gangi fyrir, gátu ekki staðið af sér lokun og hlé; voru ekki opnuð aftur. Við slík skilyrði, sem eru afar líkleg, mun gengisfall krónu koma inn í íslenzkt verðlag, með fullum krafti, á seinni hluta ársins. Það er spurning, hvort Seðlabanki skilji þetta ekki, eða sé einfaldlega að leiða þetta hjá sér, og, þá um leið - þó óbeint sé - að grípa inn í nýgerða kjarasamninga með vafasömum og, fyrir undirrituðum, ólögmætum hætti, en skv. lögum um Seðlabanka, er það fyrsta skylda hans, að tryggja stöðugt verðlag. Drífa, Ragnar Þór og Sólveiga Anna, ætlið því virkilega að una því, að svona sé með ykkar baráttu og samninga, svo að ekki sé talað um hagsmuni umbjóðenda ykkar, farið!? Ég hygg, að Seðlabanki gæti enn keyrt upp gengið í fyrra horf, ef hann leggði sig fram. Önnur hlið og veigamikil: Ykkar baráttumál nr. 1 ætti í raun að vera, að hér verði tekin upp Evra, svo að þið getið vitað, um hvað þið eruð að semja og hvað út úr samningum kemur, í bráð ogf lengd. Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslumaður og stjórnmálarýnir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson Skoðun Halldór 15.02.2025 Halldór Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson skrifar Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Höldum yngri þingmönnum aðskildum frá hinum eldri ! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason skrifar Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Verður dánaraðstoð leyfð í Danmörku í náinni framtíð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Flugvöllur okkar allra! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Svar við rangfærslum Félags atvinnurekenda um tollamál Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Við þurfum að ræða um Evrópusambandið Kristján Reykjalín Vigfússon skrifar Skoðun Sannleikurinn um undirbúning útlendingafrumvarpsins Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig bætum við stafræna umgjörð heilbrigðiskerfisins? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Þegar raunveruleikinn er forritaður Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar Skoðun Á Sjálfstæðisflokkurinn sér viðreisnar von? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Valentínus Árni Már Jensson skrifar Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Barnavernd í brennidepli! Merki um öryggi – Signs of Safety Gyða Hjartardóttir skrifar Skoðun Kolbikasvört staða María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar Skoðun Ekkert um okkur án okkar Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun One way Ticket á Litla-Hraun í framtíðinni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Rauðsokkur í Efra-Breiðholti Edith Oddsteinsdóttir skrifar Skoðun Jafningjafræðsla um stafrænt ofbeldi Hjalti Ómar Ágústsson skrifar Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Á síðustu mánuðum og misserum hafið þið lagt mikla vinnu í að semja um laun og kjör ykkar umbjóðenda. Stóðu þessi átök lengi, og þurftuð þið - að hluta til - að beita verkfallsvopninu til að knýja fram þær lausnir, sem þið stefnduð á. Ég skildi það svo, að lengi vel stóð styrinn um 30.000-40.000 krónur fyrir lægst launuðu félagsmenn Eflingar. Kostaði lausnin á því margra daga eða vikna verkfall, sem bitnaði á mörgum. Mér gengur það til með þessum skrifum, að vekja athygli ykkar á - eða minna ykkur sterklega á; ég hef tekið þetta upp við ykkur áður -, að meðan þið semjið um kaup og kjör umbjóðenda ykkar í krónunni, vitið þið í raun ekkert, hvað þið eruð að semja um, hvað út úr samningum kemur eða hvað öll ykkar viðleitni er að færa umbjóðendum ykkar, þegar upp er staðið. Þið sjáið, hvað er að gerast með gengið nú og þær verðhækkanir og þann margvíslega kostnaðarauka, sem óhjákvæmilega mun fylgja falli krónunnar á síðari hluta ársins. Mikill hluti af þeim árangri, sem náðist með harðri baráttu, mun einfaldlega ganga til baka; verða færður til baka af Seðlabanka; með vilja- og aðgerðarleysi Seðlabankastjórnar til að tryggja stöðugt gengi. Vegna aðgerðarleysis Seðlabanka til að tryggja stöðugleika krónunnar, hefur hún fallið um 16-18% síðustu vikur og par mánuði. Löng og endurtekin reynsla sýnir, að við gengislækkun krónunnar hækkar almennt verðlag í landinu um helming gengisfallsins, af því að við Íslendingar erum háðir innflutningi með verulegan hluta af okkar aðdrætti og þörfum. Þetta þýðir, að innan 3-6 mánaða má vænta þess, að almennt verðlag - vöruverð og hverskonar tengdur kostnaður, líka vísitölur t.a.m. lánskjaravísitala – muni hækka um 8-10%. Ég var áðan að tala um 30.000-40.000 krónurnar, sem Efling barðist svo hart fyrir við Reykjavíkurborg. Þar voru laun upp á 400.000 eða 500.000 í spilinu. Þessar 30.000-40.000 krónur fjúka þá, út af gengisfallinu, út í buskann. Sagan sýnir, að krónan er sennilega ótraustasti gjaldmiðill hins vestræna heims. Hún er eins og veikburða trjágrein í vindi, sem sveiflast þeim mun meir og gefur þeim mun meir eftir, sem þörfin á styrk og stöðugleika eykst. Brotnar svo á versta tíma, eins og í hruninu. Til hvers eruð þið eiginlega að semja um kaup og kjör í krónunni, án verðtryggingar hennar, þegar ykkur má vera fullvel ljóst, af margfenginni reynslu, að þið vitið þá ekkert, hvað þið eruð að semja um; hvar stendur krónan eftir viku, mánuð eða misseri? Í raun nálgast samningar um kaup og kjör í krónunni skrípaleik. Þetta er síbreytileg stærð, verðgildi hennar er síbreytilegt, og tilhneigingin er, að akkúrat, þegar þörfin á styrk og stöðugleika er mest, er hún veikust. Við þær aðstæður, sem við búum nú við, hefði mátt verja krónuna og verðgildi hennar, þar sem svo vill til - eftir góðæriskafla - að við eigum feyki gildan gjaldeyrisvarasjóð; næstum eitt þúsund milljarða. Seðlabankinn hefði því getað varið krónuna, m.a. með öflugum kaupum á henni, þegar hún var að falla, en því miður gerði hann lítið eða ekkert til þess. Með þessari vanrækslu eða aðgerðarleysi, var Seðlabanki í raun að ræna launafólk 8-10% af kaupmætti nýlega umsaminna launa. Nýr Seðlabankastjóri, sem margir bundu miklar vonir við, fullyrðir, að, þó að krónan hafi fallið, geri það ekkert til í stöðunni, því að heimsmarkaðsverð á olíu og margvíslegum öðrum varningi hafi fallið jafn mikið eða meira, vegna Kórónavírussins, og, að þetta verðfall muni bæta upp gengisfall krónu og tryggja stöðugleika verðs og vísitala. Nú er undirritaður ekki hagfræðingur, en hann hefur víðtæka reynslu af efnahagsmálum og þróun hagkerfa, víða um lönd, í hálfa öld. Fyrir honum blasir þessi sviðsmynd við: Í bili dregst öll eftirspurn og framleiðsla saman. Verðlag fellur. En, þó að heimurinn sé í hvíldarstöðu, í bili, er hann enn í ”fullu fjöri”, og, þegar létt hefur verið á hömlum og takmörkunum og lífið fer að ganga sinn vanagang, að nýju, þá hefur hlaðizt upp mikil þörf og eftirspurn, sem skapa mun eftirspurnaröldu, sem kýja mun heimsmarkaðsverð upp á sama stig, og fyrir var, jafnvel á hærra stig, þar sem ýms framleiðslufyrirtæki, sem voru í gangi fyrir, gátu ekki staðið af sér lokun og hlé; voru ekki opnuð aftur. Við slík skilyrði, sem eru afar líkleg, mun gengisfall krónu koma inn í íslenzkt verðlag, með fullum krafti, á seinni hluta ársins. Það er spurning, hvort Seðlabanki skilji þetta ekki, eða sé einfaldlega að leiða þetta hjá sér, og, þá um leið - þó óbeint sé - að grípa inn í nýgerða kjarasamninga með vafasömum og, fyrir undirrituðum, ólögmætum hætti, en skv. lögum um Seðlabanka, er það fyrsta skylda hans, að tryggja stöðugt verðlag. Drífa, Ragnar Þór og Sólveiga Anna, ætlið því virkilega að una því, að svona sé með ykkar baráttu og samninga, svo að ekki sé talað um hagsmuni umbjóðenda ykkar, farið!? Ég hygg, að Seðlabanki gæti enn keyrt upp gengið í fyrra horf, ef hann leggði sig fram. Önnur hlið og veigamikil: Ykkar baráttumál nr. 1 ætti í raun að vera, að hér verði tekin upp Evra, svo að þið getið vitað, um hvað þið eruð að semja og hvað út úr samningum kemur, í bráð ogf lengd. Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslumaður og stjórnmálarýnir.
Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar
Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar
Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar
Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar
Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar