Hvar eru konurnar í nýsköpun? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar 6. apríl 2022 08:00 Konur hafa verið frumkvöðlar jafn lengi og karlar. Konur hafa hins vegar ekki búið við aðgengi að fjármagni til nýsköpunar jafn lengi og karlar. Konur hafa í sögulegu samhengi búið við ójafnan hlut hvað varðar fjármögnun hjá vísissjóðum. Árið 2020 voru 100 milljarð dollarar í sjóðum í Bandaríkjunum og Evrópu til fjármögnunar sprotafyrirtækja. Minna en 2% af öllu fjármagni vísissjóða fer þó til fyrirtækja sem stofnuð voru af konum. Færri konur hljóta fjármögnun en karlar og þær sem hljóta náð fá lægri upphæðir til sinna fyrirtækja en karlar og yfirleitt langtum lægri upphæðir en fyrirtæki þeirra óskuðu eftir. Konur og karlar mæta ólíkum áskorunum Nýleg skýrsla Northstack sem tók út vísifjárfestingar á Íslandi árið 2021 fjallaði um 25 fyrirtæki. Af þessum 25 fyrirtækjum voru 22 þeirra eingöngu skipuð karlmönnum. Ekkert fyrirtæki var eingöngu skipað konum en í þremur fyrirtækjum störfuðu konur og karlar. Segir þetta okkur þá að konur þurfa bara að vera duglegri að stofna fyrirtæki? Eða þurfa konur kannski bara að vera duglegri að sækja fjármagn? Nei, hin pólitíska spurning er auðvitað hvers vegna aðgangur kynjanna í nýsköpun er svo ójafn um fjármögnun? Erum við sem samfélag á tánum gagnvart ómeðvituðum hugsanaskekkjum sem leiða til þessarar niðurstöðu? Viðhorfsmælingar benda til að hugmyndir séu ríkjandi um að konur kynni ekki nægilega „stórar“ hugmyndir, að þær skorti reynslu og þurfi sérstaka aðstoð við að leita fjármagns. Vandinn við fjármögnun virðist þó í reynd vera kynbundinn munur um þær spurningar sem konur og karlar í nýsköpun fá þegar þau sækjast eftir fjármagni. Fjárfestar spyrja karla í nærri 70% tilfella um tækifæri en konur í nærri 70% tilfella hins vegar um hættur og áskoranir. Í stuttu máli mætti segja að karlar fái jákvæðar spurningar en konur neikvæðar. Á konunum er þyngri sönnunarbyrði um ágæti hugmynda þeirra. Einn sjóðurinn Crowberry Capital hefur skráð kynjahlutföll þeirra fyrirtækja sem sækjast eftir fjárfestingu hjá þeim. Tölurnar bera með sér að tæplega 25% fyrirtækja voru eingöngu skipuð konum en tæp 60% karlmönnum eingöngu. Lífeyrissjóðir hafa úr milljörðum að spila sem fara til vísisjóðanna. Þrátt fyrir að fjárfestingarsjóðir fyrir sprotafyrirtæki hafi verið til í um 70 ár eru vísissjóðir á Íslandi rétt rúmlega 10 ára. Frumkvöðlaumhverfið er þess vegna enn ungt. Í því felst frábært tækifæri til að móta umhverfið. Fara nýsköpun og jafnrétti saman? Ísland er framarlega í jafnréttismálum á heimsvísu. Því fylgir sú ábyrgð að halda áfram að sækja fram. Og á sviði nýsköpunar hallar á konur. Nýsköpun sem einblínir á karlmenn en horfir fram hjá tækifærum í hugmyndum kvenna missir óhjákvæmilega af góðum hugmyndum og tækifærum. Það er dýrkeypt. Kría ætti að vera í lykilhlutverki að þessu leyti. Kría er, sprota- og nýsköpunarsjóður í eigu ríkisins og heyrir undir nýsköpunarráðherra. Hlutverk sjóðsins er að fjárfesta í svokölluðum vísisjóðum sem síðan fjárfesta í sprotafyrirtækjum. Sjóðurinn hefur það hlutverk að efla fjárfestingarumhverfi sprota- og nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi. Fjárfestingar sem byggja á málefnalegum sjónarmiðum geta auðvitað ekki alveg lokað augunum fyrir kynjajafnrétti og þess vegna er eðlilegt að litið verði til þessara sjónarmiða við úthlutun fjármagns. Markmið Kríu er að efla vöxt og samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs með því að stuðla að virku fjármögnunarumhverfi fyrir sprota- og nýsköpunarfyrirtæki. Kría er því mikilvægt verkfæri stjórnvalda á sviði nýsköpunar og bæði eðlileg krafa og nauðsynleg að slíkur sjóður sé markviss um að horfa til hugmynda kvenna ekki síður en karla. Stjórnvöld geta haft áhrif En geta stjórnvöld sjálf haft áhrif á þróun að þessu leyti? Já, hér er starfandi ráðuneyti nýsköpunar sem og ráðuneyti jafnréttismála. Metnaðarfull sýn í nýsköpunarmálum hlýtur að felast í því að styðja líka við hugmyndir kvenna í nýsköpun. Það geta stjórnvöld gert t.d. með því að setja fram markmið um kynjajafnrétti eða jafnvel kröfur um að sjóðir fjárfesti tilteknu hlutfalli í fyrirtækjum kvenna. Að fylgst verði með fjárfestingum út frá kynjasjónarmiðum. Ég hef lagt fram fyrirspurn á þingi til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur nýsköpunarráðherra um hvort hún muni beita sér fyrir því að gætt verði jafnréttissjónarmiða við úthlutun fjárveitinga af hálfu hins opinbera og hvort til greina komi að settar verði reglur með það að leiðarljósi að bæta stöðu kvenna í nýsköpunargeiranum. Framtíðarsýn stjórnvalda er íslenskt hugvit verði stærsta útflutningsgrein þjóðarinnar. Telur ráðherra ástæðu til að flétta jafnréttisstefnu inn í þá framtíðarsýn? Kemur til greina að við úthlutun fjárveitinga af hálfu t.d. Kríu, sprota- og nýsköpunarsjóðs í eigu ríkisins, og Rannís verði litið til jafnréttissjónarmiða eða gerðar kröfur þar um? Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Viðreisn Alþingi Nýsköpun Mest lesið Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Sjá meira
Konur hafa verið frumkvöðlar jafn lengi og karlar. Konur hafa hins vegar ekki búið við aðgengi að fjármagni til nýsköpunar jafn lengi og karlar. Konur hafa í sögulegu samhengi búið við ójafnan hlut hvað varðar fjármögnun hjá vísissjóðum. Árið 2020 voru 100 milljarð dollarar í sjóðum í Bandaríkjunum og Evrópu til fjármögnunar sprotafyrirtækja. Minna en 2% af öllu fjármagni vísissjóða fer þó til fyrirtækja sem stofnuð voru af konum. Færri konur hljóta fjármögnun en karlar og þær sem hljóta náð fá lægri upphæðir til sinna fyrirtækja en karlar og yfirleitt langtum lægri upphæðir en fyrirtæki þeirra óskuðu eftir. Konur og karlar mæta ólíkum áskorunum Nýleg skýrsla Northstack sem tók út vísifjárfestingar á Íslandi árið 2021 fjallaði um 25 fyrirtæki. Af þessum 25 fyrirtækjum voru 22 þeirra eingöngu skipuð karlmönnum. Ekkert fyrirtæki var eingöngu skipað konum en í þremur fyrirtækjum störfuðu konur og karlar. Segir þetta okkur þá að konur þurfa bara að vera duglegri að stofna fyrirtæki? Eða þurfa konur kannski bara að vera duglegri að sækja fjármagn? Nei, hin pólitíska spurning er auðvitað hvers vegna aðgangur kynjanna í nýsköpun er svo ójafn um fjármögnun? Erum við sem samfélag á tánum gagnvart ómeðvituðum hugsanaskekkjum sem leiða til þessarar niðurstöðu? Viðhorfsmælingar benda til að hugmyndir séu ríkjandi um að konur kynni ekki nægilega „stórar“ hugmyndir, að þær skorti reynslu og þurfi sérstaka aðstoð við að leita fjármagns. Vandinn við fjármögnun virðist þó í reynd vera kynbundinn munur um þær spurningar sem konur og karlar í nýsköpun fá þegar þau sækjast eftir fjármagni. Fjárfestar spyrja karla í nærri 70% tilfella um tækifæri en konur í nærri 70% tilfella hins vegar um hættur og áskoranir. Í stuttu máli mætti segja að karlar fái jákvæðar spurningar en konur neikvæðar. Á konunum er þyngri sönnunarbyrði um ágæti hugmynda þeirra. Einn sjóðurinn Crowberry Capital hefur skráð kynjahlutföll þeirra fyrirtækja sem sækjast eftir fjárfestingu hjá þeim. Tölurnar bera með sér að tæplega 25% fyrirtækja voru eingöngu skipuð konum en tæp 60% karlmönnum eingöngu. Lífeyrissjóðir hafa úr milljörðum að spila sem fara til vísisjóðanna. Þrátt fyrir að fjárfestingarsjóðir fyrir sprotafyrirtæki hafi verið til í um 70 ár eru vísissjóðir á Íslandi rétt rúmlega 10 ára. Frumkvöðlaumhverfið er þess vegna enn ungt. Í því felst frábært tækifæri til að móta umhverfið. Fara nýsköpun og jafnrétti saman? Ísland er framarlega í jafnréttismálum á heimsvísu. Því fylgir sú ábyrgð að halda áfram að sækja fram. Og á sviði nýsköpunar hallar á konur. Nýsköpun sem einblínir á karlmenn en horfir fram hjá tækifærum í hugmyndum kvenna missir óhjákvæmilega af góðum hugmyndum og tækifærum. Það er dýrkeypt. Kría ætti að vera í lykilhlutverki að þessu leyti. Kría er, sprota- og nýsköpunarsjóður í eigu ríkisins og heyrir undir nýsköpunarráðherra. Hlutverk sjóðsins er að fjárfesta í svokölluðum vísisjóðum sem síðan fjárfesta í sprotafyrirtækjum. Sjóðurinn hefur það hlutverk að efla fjárfestingarumhverfi sprota- og nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi. Fjárfestingar sem byggja á málefnalegum sjónarmiðum geta auðvitað ekki alveg lokað augunum fyrir kynjajafnrétti og þess vegna er eðlilegt að litið verði til þessara sjónarmiða við úthlutun fjármagns. Markmið Kríu er að efla vöxt og samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs með því að stuðla að virku fjármögnunarumhverfi fyrir sprota- og nýsköpunarfyrirtæki. Kría er því mikilvægt verkfæri stjórnvalda á sviði nýsköpunar og bæði eðlileg krafa og nauðsynleg að slíkur sjóður sé markviss um að horfa til hugmynda kvenna ekki síður en karla. Stjórnvöld geta haft áhrif En geta stjórnvöld sjálf haft áhrif á þróun að þessu leyti? Já, hér er starfandi ráðuneyti nýsköpunar sem og ráðuneyti jafnréttismála. Metnaðarfull sýn í nýsköpunarmálum hlýtur að felast í því að styðja líka við hugmyndir kvenna í nýsköpun. Það geta stjórnvöld gert t.d. með því að setja fram markmið um kynjajafnrétti eða jafnvel kröfur um að sjóðir fjárfesti tilteknu hlutfalli í fyrirtækjum kvenna. Að fylgst verði með fjárfestingum út frá kynjasjónarmiðum. Ég hef lagt fram fyrirspurn á þingi til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur nýsköpunarráðherra um hvort hún muni beita sér fyrir því að gætt verði jafnréttissjónarmiða við úthlutun fjárveitinga af hálfu hins opinbera og hvort til greina komi að settar verði reglur með það að leiðarljósi að bæta stöðu kvenna í nýsköpunargeiranum. Framtíðarsýn stjórnvalda er íslenskt hugvit verði stærsta útflutningsgrein þjóðarinnar. Telur ráðherra ástæðu til að flétta jafnréttisstefnu inn í þá framtíðarsýn? Kemur til greina að við úthlutun fjárveitinga af hálfu t.d. Kríu, sprota- og nýsköpunarsjóðs í eigu ríkisins, og Rannís verði litið til jafnréttissjónarmiða eða gerðar kröfur þar um? Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun