Telja Þjóðgarðastofnun skerða rétt sinn Jóhann Óli Eiðsson skrifar 7. september 2018 08:00 Vatnajökulsþjóðgarður er stærstur þjóðgarðanna þriggja. Í frumvarpsdrögunum er meðal annars gert ráð fyrir því að heimilt verði að rukka fyrir dvöl í þjóðgörðum og að banna megi akstur jeppa á Vatnajökli. Fréttablaðið/VILHELM Fjölmörg sveitarfélög óttast að fyrirhuguð Þjóðgarðastofnun (ÞST) muni skerða skipulags- og sjálfsákvörðunarrétt sveitarfélaga. Í umsögnum annarra aðila er bent á að stjórnkerfi stofnunarinnar verði flókið og ekki til þess fallið að einfalda stjórnsýslu. Drög að frumvarpi um fyrirhugaða stofnun voru kynnt í samráðsgátt ríkisstjórnarinnar í júlílok. Með frumvarpinu er stefnt að því að þjóðgarðarnir þrír, það er Vatnajökulsþjóðgarður, þjóðgarðurinn Snæfellsjökull og þjóðgarðurinn á Þingvöllum, verði sameinaðir undir einum hatti ásamt öðrum friðlýstum svæðum landsins. Drögin eru byggð á vinnu starfshóps sem skipaður var um efnið. Frestur til athugasemda rann út í fyrradag en á fjórða tug slíkra bárust. Breytingarnar miða að því að efla náttúruverndarsvæði með því að einfalda stjórnkerfi, auka skilvirkni og samnýta þekkingu. Í umsögn Umhverfisstofnunar (UST) er dregið í efa að það markmið muni nást. Verði drögin óbreytt að lögum er gert ráð fyrir því að UST muni halda áfram starfsemi en þrjú af tólf sviðum hennar muni færast til ÞST. „Út frá sjónarmiðum um að hámarka nýtingu fjármagns hins opinbera og tryggja öfluga fjárhagslega og faglega stjórn telur UST rökréttast að [þjóðgarðarnir] og UST sameinist. Þannig yrði starfsemi allra þjóðgarðanna vistuð á einum stað,“ segir meðal annars í umsögn UST. Þar segir enn fremur að fyrirhugað stjórnkerfi ÞST sé nokkuð flókið og vart til þess fallið að gera stjórnsýslu einfaldari. „Gert er ráð fyrir fjölda ráða og stjórna án þess að hlutverk þeirra, ábyrgðarsvið, valdheimildir o.s.frv. sé skilgreint. […] Í frumvarpinu er nokkur mótsögn þar sem tiltekið er að markmiðið sé að sameina rekstur og umsýslu allra friðlýstra svæða undir einn hatt en engu að síður er lögð áhersla á að hver þjóðgarður haldi sínu sjálfstæði,“ segir í umsögn UST. Í drögunum er kveðið á um að samráð skuli haft við viðkomandi sveitarstjórn áður en landsvæði er friðlýst sem þjóðgarður. Er það breyting frá gildandi fyrirkomulagi en í lögum um Vatnajökulsþjóðgarð er kveðið á um að samþykki sveitarstjórnar skuli liggja fyrir. „Það er stór munur á hvort samráð skuli haft eða að hugmyndir hljóti samþykki viðkomandi sveitarstjórnar. […] Krafa er gerð um að samþykki viðkomandi sveitarstjórnar þurfi að liggja fyrir. Ákvæði sem þetta skapar einungis vantrú og vantraust á milli aðila, sem fólk í nútíma samfélagi ætti að hafa fullan skilning á,“ segir í umsögn Ásahrepps um frumvarpið. Svipaður tónn er í umsögn Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, Bláskógabyggðar og Sambands íslenskra sveitarfélaga þó ekki sé kveðið jafn fast að orði. Nokkuð víðtæk heimild til eignarnáms felst í lögunum en ÞST verður samkvæmt þeim heimilt að kaupa einstakar fasteignir, mannvirki og nytjaréttindi innan þjóðgarðs eða í nágrenni hans. Náist ekki samkomulag um kaup er ÞST veitt heimild til eignarnáms til framkvæmdar friðunar. Samþykki ráðherra þarf til. „Hér er verið að veita ÞST heimild, t.d. að kaupa nytjarétt sem hefur m.a. verið lögvarinn með úrskurði Óbyggðanefndar þegar um er að ræða afrétti á þjóðlendum. Það er alveg ljóst, með úrskurði Óbyggðanefndar, að hinum óbeina eignarrétti nytjarétthafa á afréttum verður ekki hnikað, nema með eignarnámi. Hér liggur það fyrir, svart á hvítu, að það er hluti af hugmyndafræðinni sem liggur að baki þessara draga að frumvarpi,“ segir í umsögn Ásahrepps. Í umsögn Samorku, samtaka orku- og veitufyrirtækja á Íslandi, er sett út á það að gert sé ráð fyrir að stjórnsýslulög muni ekki gilda um stjórnir þjóðgarðanna. Er það gert með þeim rökum að ekki sé gert ráð fyrir að þær taki stjórnvaldsákvarðanir. Það samrýmist hins vegar illa því hlutverki sem stjórnunum er falið samkvæmt drögunum. Þá er í drögunum gert ráð fyrir því að heimilt sé að rukka fyrir ýmsa þjónustu í þjóðgörðum, meðal annars fyrir dvöl í þeim. Alþingi Ásahreppur Birtist í Fréttablaðinu Bláskógabyggð Umhverfismál Þjóðgarðar Mest lesið „Hann stal henni“ Erlent Ísland og Palestína gera samkomulag um samstarf Innlent Ísland ekki í fararbroddi heldur fylgi öðrum í humátt á eftir Erlent Lauma sér inn í útfarir og senda kirkjuvörðum fingurinn Innlent 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Erlent Arabaríki og lönd ESB kalla eftir tveggja ríkja lausn og afvopnun Hamas Erlent Engin framlög til jarðganga en óljós áform um innviðafélag Innlent Hvað á að gera um Verslunarmannahelgina? Innlent Fundu týnda brú við Suðurlandsbraut Innlent Meintur þjófur leitaði til lögreglu vegna framkvæmdastjórans Innlent Fleiri fréttir Ísland og Palestína gera samkomulag um samstarf Fundu týnda brú við Suðurlandsbraut Engin framlög til jarðganga en óljós áform um innviðafélag Hvað á að gera um Verslunarmannahelgina? Þyrlan kölluð út vegna fjórhjólaslyss Ökumaður stöðvaður og kærður fyrir fjölmörg umferðalagabrot Lauma sér inn í útfarir og senda kirkjuvörðum fingurinn Versta sviðsmyndin, galið greiðslumat og óvæntur fundur Fimm prósent fallið fyrir ástarsvikum Halla og Björn ætla til Nýja Íslands Engin fjármögnun gereyðingarvopna á Íslandi Enn varað við svikapóstum: „Við hlökkum til að fá jákvæða svörun frá þér“ Samstarfið við Íra og Frakka tímafrekt Hefja gjaldtöku við höfnina í Stykkishólmi Ágengir ferðamenn hafi sært syrgjandi Mýrdælinga Neyðarástand á Gasa og ágengir túristar angra kirkjugesti Dóttirin í Súlunesi ákærð Vonast til að spáin rætist ekki: Rigning og 22 metrar á sekúndu Rannsaka áhrif samfélagsmiðla á heilastarfsemi barna Meintur þjófur leitaði til lögreglu vegna framkvæmdastjórans Gat ekki sannað að verkstæðið tjónaði vélina Mögulegur fyrirboði um goslok Fundaði með Guterres: Tveggja ríkja lausnin sé eina lausnin Ungir menn staðnir að því að skjóta gelkúlum á vegfarendur Enn gýs úr einum megingíg og virknin nokkuð stöðug Langtímarannsóknir skorti á áhrifum kreatíns „Þetta er auðvitað stórhættulegt“ Styttist í háþróuð gervigreindarsvindl á íslensku Setja þurfi meiri þunga í hagsmunagæslu gagnvart ESB Neyðast til að endurbyggja grunnskólann vegna myglu Sjá meira
Fjölmörg sveitarfélög óttast að fyrirhuguð Þjóðgarðastofnun (ÞST) muni skerða skipulags- og sjálfsákvörðunarrétt sveitarfélaga. Í umsögnum annarra aðila er bent á að stjórnkerfi stofnunarinnar verði flókið og ekki til þess fallið að einfalda stjórnsýslu. Drög að frumvarpi um fyrirhugaða stofnun voru kynnt í samráðsgátt ríkisstjórnarinnar í júlílok. Með frumvarpinu er stefnt að því að þjóðgarðarnir þrír, það er Vatnajökulsþjóðgarður, þjóðgarðurinn Snæfellsjökull og þjóðgarðurinn á Þingvöllum, verði sameinaðir undir einum hatti ásamt öðrum friðlýstum svæðum landsins. Drögin eru byggð á vinnu starfshóps sem skipaður var um efnið. Frestur til athugasemda rann út í fyrradag en á fjórða tug slíkra bárust. Breytingarnar miða að því að efla náttúruverndarsvæði með því að einfalda stjórnkerfi, auka skilvirkni og samnýta þekkingu. Í umsögn Umhverfisstofnunar (UST) er dregið í efa að það markmið muni nást. Verði drögin óbreytt að lögum er gert ráð fyrir því að UST muni halda áfram starfsemi en þrjú af tólf sviðum hennar muni færast til ÞST. „Út frá sjónarmiðum um að hámarka nýtingu fjármagns hins opinbera og tryggja öfluga fjárhagslega og faglega stjórn telur UST rökréttast að [þjóðgarðarnir] og UST sameinist. Þannig yrði starfsemi allra þjóðgarðanna vistuð á einum stað,“ segir meðal annars í umsögn UST. Þar segir enn fremur að fyrirhugað stjórnkerfi ÞST sé nokkuð flókið og vart til þess fallið að gera stjórnsýslu einfaldari. „Gert er ráð fyrir fjölda ráða og stjórna án þess að hlutverk þeirra, ábyrgðarsvið, valdheimildir o.s.frv. sé skilgreint. […] Í frumvarpinu er nokkur mótsögn þar sem tiltekið er að markmiðið sé að sameina rekstur og umsýslu allra friðlýstra svæða undir einn hatt en engu að síður er lögð áhersla á að hver þjóðgarður haldi sínu sjálfstæði,“ segir í umsögn UST. Í drögunum er kveðið á um að samráð skuli haft við viðkomandi sveitarstjórn áður en landsvæði er friðlýst sem þjóðgarður. Er það breyting frá gildandi fyrirkomulagi en í lögum um Vatnajökulsþjóðgarð er kveðið á um að samþykki sveitarstjórnar skuli liggja fyrir. „Það er stór munur á hvort samráð skuli haft eða að hugmyndir hljóti samþykki viðkomandi sveitarstjórnar. […] Krafa er gerð um að samþykki viðkomandi sveitarstjórnar þurfi að liggja fyrir. Ákvæði sem þetta skapar einungis vantrú og vantraust á milli aðila, sem fólk í nútíma samfélagi ætti að hafa fullan skilning á,“ segir í umsögn Ásahrepps um frumvarpið. Svipaður tónn er í umsögn Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, Bláskógabyggðar og Sambands íslenskra sveitarfélaga þó ekki sé kveðið jafn fast að orði. Nokkuð víðtæk heimild til eignarnáms felst í lögunum en ÞST verður samkvæmt þeim heimilt að kaupa einstakar fasteignir, mannvirki og nytjaréttindi innan þjóðgarðs eða í nágrenni hans. Náist ekki samkomulag um kaup er ÞST veitt heimild til eignarnáms til framkvæmdar friðunar. Samþykki ráðherra þarf til. „Hér er verið að veita ÞST heimild, t.d. að kaupa nytjarétt sem hefur m.a. verið lögvarinn með úrskurði Óbyggðanefndar þegar um er að ræða afrétti á þjóðlendum. Það er alveg ljóst, með úrskurði Óbyggðanefndar, að hinum óbeina eignarrétti nytjarétthafa á afréttum verður ekki hnikað, nema með eignarnámi. Hér liggur það fyrir, svart á hvítu, að það er hluti af hugmyndafræðinni sem liggur að baki þessara draga að frumvarpi,“ segir í umsögn Ásahrepps. Í umsögn Samorku, samtaka orku- og veitufyrirtækja á Íslandi, er sett út á það að gert sé ráð fyrir að stjórnsýslulög muni ekki gilda um stjórnir þjóðgarðanna. Er það gert með þeim rökum að ekki sé gert ráð fyrir að þær taki stjórnvaldsákvarðanir. Það samrýmist hins vegar illa því hlutverki sem stjórnunum er falið samkvæmt drögunum. Þá er í drögunum gert ráð fyrir því að heimilt sé að rukka fyrir ýmsa þjónustu í þjóðgörðum, meðal annars fyrir dvöl í þeim.
Alþingi Ásahreppur Birtist í Fréttablaðinu Bláskógabyggð Umhverfismál Þjóðgarðar Mest lesið „Hann stal henni“ Erlent Ísland og Palestína gera samkomulag um samstarf Innlent Ísland ekki í fararbroddi heldur fylgi öðrum í humátt á eftir Erlent Lauma sér inn í útfarir og senda kirkjuvörðum fingurinn Innlent 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Erlent Arabaríki og lönd ESB kalla eftir tveggja ríkja lausn og afvopnun Hamas Erlent Engin framlög til jarðganga en óljós áform um innviðafélag Innlent Hvað á að gera um Verslunarmannahelgina? Innlent Fundu týnda brú við Suðurlandsbraut Innlent Meintur þjófur leitaði til lögreglu vegna framkvæmdastjórans Innlent Fleiri fréttir Ísland og Palestína gera samkomulag um samstarf Fundu týnda brú við Suðurlandsbraut Engin framlög til jarðganga en óljós áform um innviðafélag Hvað á að gera um Verslunarmannahelgina? Þyrlan kölluð út vegna fjórhjólaslyss Ökumaður stöðvaður og kærður fyrir fjölmörg umferðalagabrot Lauma sér inn í útfarir og senda kirkjuvörðum fingurinn Versta sviðsmyndin, galið greiðslumat og óvæntur fundur Fimm prósent fallið fyrir ástarsvikum Halla og Björn ætla til Nýja Íslands Engin fjármögnun gereyðingarvopna á Íslandi Enn varað við svikapóstum: „Við hlökkum til að fá jákvæða svörun frá þér“ Samstarfið við Íra og Frakka tímafrekt Hefja gjaldtöku við höfnina í Stykkishólmi Ágengir ferðamenn hafi sært syrgjandi Mýrdælinga Neyðarástand á Gasa og ágengir túristar angra kirkjugesti Dóttirin í Súlunesi ákærð Vonast til að spáin rætist ekki: Rigning og 22 metrar á sekúndu Rannsaka áhrif samfélagsmiðla á heilastarfsemi barna Meintur þjófur leitaði til lögreglu vegna framkvæmdastjórans Gat ekki sannað að verkstæðið tjónaði vélina Mögulegur fyrirboði um goslok Fundaði með Guterres: Tveggja ríkja lausnin sé eina lausnin Ungir menn staðnir að því að skjóta gelkúlum á vegfarendur Enn gýs úr einum megingíg og virknin nokkuð stöðug Langtímarannsóknir skorti á áhrifum kreatíns „Þetta er auðvitað stórhættulegt“ Styttist í háþróuð gervigreindarsvindl á íslensku Setja þurfi meiri þunga í hagsmunagæslu gagnvart ESB Neyðast til að endurbyggja grunnskólann vegna myglu Sjá meira