Markmið frumvarpsins er að taka allan vafa af um að bann við frásögn af skýrslutökum fyrir dómi gildi aðeins um samtímafrásögn af því sem fram kemur á meðan skýrslutaka yfir viðkomandi aðila, sakborningi eða vitni stendur yfir en ekki um skýrslutökur í fleirtölu líkt og gerðist til að mynda í stóra kókaínmálinu sem er stærsta fíkniefnamál sinnar tegundar hér á landi.
Þvert gegn vilja löggjafans
Bann dómarans var harðlega gagnrýnt og segir Sigmar Guðmundsson, þingmaður Viðreisnar og flutningsmaður frumvarpsins, málið vera ákveðið viðbragð við því. Það sé algjörlega óboðlegt að dómari geti bannað fréttaflutning svo vikum skipti. „Það gengur líka þvert gegn vilja löggjafans frá árinu 2019 þegar viðkomandi ákvæði var sett því þá var bara verið að bregðast við samtíma frásögn úr dómsal og þá var það nú meiningin að gera það út frá hverri skýrslutöku fyrir sig en ekki skýrslutökum úr heilli aðalmeðferð,“ segir Sigmar.
Frumvarpið sé viðleitni í að halda í þá grundvallar afstöðu um að þinghald skuli vera opið og að almenningi komi við hvað fari þar fram. „Það veitir dómstólum og öllu aðhald og upplýsir fólk um hvað er að gerast í samfélaginu,“ segir hann jafnframt.
Skert fjölmiðlafrelsi
Á dögunum var greint frá því að Ísland hefði fallið um þrjú sæti á milli ára í vísitölu samtakanna Blaðamenn án landamæra sem mælir fjölmiðlafrelsi í 180 ríkjum heimsins. Það er lægsta sæti sem Ísland hefur setið í frá árinu 2016 en framan af mældist Ísland oftast nær í efstu sætum listans.
„Þegar fjölmiðlar búa við lagaumhverfi sem er heftandi við það að afla upplýsinga og veita samfélaginu aðhald þá hlýtur það að auðvitað að bitna á fjölmiðlafrelsi í landinu og auðvitað stöðu okkar á þessum lista en það eru auðvitað fleiri atriði sem eru undir þar,“ segir Sigmar. Lagaumhverfi fjölmiðla verði að vera með þeim hætti að aðgengi að upplýsingum sé mikið og gagnsæi sé tryggt.
Dómstólar sérstakt áhyggjuefni
„Þannig að almenningur viti hvað er í gangi á hverjum stað fyrir sig. Þetta með dómstólana hefur verið sérstakt áhyggjuefni á undanförnum árum. Mér finnst svona þetta frumvarp sem ég er að leggja fram það að minnsta kosti bætir stöðuna að einhverju leyti. Þó að Ísland hafi í gegnum tíðina verið alveg ágætt á þessum lista og að við teljum að fjölmiðlafrelsi sé mikið hérna á Íslandi. Þá er það nú þannig að fjölmiðlafrelsi er ekki tekið burt í einum vetfangi það gerist svona í bitum og það hefur því miður verið þróunin á Íslandi síðasta áratuginn.“
Sigmar segir frumvarpið taka allan vafa af því að bann við frásögn gildi aðeins um skýrslutöku yfir einum aðila en ekki fleirtölu líkt og dæmi séu um. Þá hljóti að vera hægt að finna minna íþyngjandi leiðir til að koma í veg fyrir sakaspjöll heldur en að útiloka fjölmiðla frá þinghaldi með þessum hætti. Það hafi heldur ekki þjónað tilgangi sínum í þessu tiltekna máli þar sem þinghaldið var opið og hver sem er hafi getað komið og hlustað. Dómari hafi því gengið of langt án þess að ná því markmiði sem lagt var með í upphafi. Sigmar flutti málið á Alþingi í gær og segist hann hafa fengið mjög jákvæð viðbrögð. Hann vonast til að frumvarpið verði að lögum sem fyrst.
