„Sjóðurinn er gjald­þrota og því falla kröfurnar á ríkið“

Íbúðalánasjóður var stofnaður árið 1999 til að veita hagstæð íbúðalán með ríkisábyrgð. Bankar byrjuðu svo að veita almenn fasteignalán um sex árum síðar og samkeppni hófst. Hluti lántakenda fór þá yfir til bankanna og greiddi upp lán sín hjá sjóðnum. Það hafði hins vegar neikvæð áhrif á stöðu sjóðsins því hann hafði að stórum hluta fjármagnað sig með langtímalánum sem ekki var hægt að greiða upp á sama hraða.

Þessi þróun varð svo að lokum til þess að sjóðurinn gat ekki staðið við fjárhagsskuldbindingar sínar. Þetta er meðal þess sem hægt er að lesa, í mjög einföldu máli, út úr þeim opinberu gögnum sem fram hafa komið um fall Íbúðalánasjóðs. 

Skuldir nema um 14 prósent af landsframleiðslu

ÍL-sjóður tók við skuldbindingum Íbúðalánasjóðs  árið 2019. Stærstu kröfuhafar sjóðsins eru lífeyrissjóðir en í heild nema kröfur í búið 651,4 milljörðum króna. Það samsvarar um fjórtán prósentum af landsframleiðslu miðað við uppgjör síðasta árs. Frá því ÍL- sjóður tók við búinu hafa stjórnvöld reynt að finna út hvernig hægt er að gera kröfurnar upp og slíta sjóðnum. 

Loksins lausn 

 Starfshópur 18 lífeyrissjóða og nefndar fjármála- og efnahagsráðherra hefur nú komið sér saman um tillögur að uppgjöri sjóðsins og voru þær birtar á vef Stjórnarráðsins í dag.

Í tillögunum kemur meðal annars fram að ríkið muni gera upp skuldir sjóðsins með því gefa út ríkisskuldabréf upp á 540 milljarða. Afgangurinn verði greiddur með verðbréfum, gjaldeyri og reiðufé. Til að þetta verði að veruleika þarf Alþingi og 75 prósent kröfuhafa að samþykkja tillögurnar.

Metnar skuldir ríkissjóðs muni lækka

Daði Már Kristófersson fjármála- og efnahagsráðherra segir að vegna ríkisábyrgðar Íbúðalánasjóðs hafi skuldir sjóðsins komið fram í gögnum ríkissjóðs frá upphafi. 

„Skuldbindingar Íbúðalánasjóðs hafa alltaf verið taldar með sem skuldir ríkisins. Sjóðurinn er gjaldþrota og því falla kröfurnar á ríkið. Krafan hefur þannig verið til staðar frá upphafi. Með þessum tillögum er verið að breyta kröfunum í form sem gerir bæði ríki og kröfuhöfum auðveldara fyrir. Þó að það hljómi undarlega þá munu  metnar ríkisskuldir lækka en ekki hækka takist samningar. Það er af því að núverandi kröfur eru á verri kjörum en þær sem hér er lagt er til,“ segir Daði.

Daði segir að það muni taka sinn tíma að greiða kröfurnar upp.

Það mun taka áratugi.

Bjartsýnn á að tillögurnar verði samþykktar

 Daði býst við að tillögurnar verði bornar upp við kröfuhafa í næsta mánuði  og er bjartsýnn á að þær verði samþykktar.

„Við værum ekki við samningaborðið og komin nálægt því að fá niðurstöðu ef það væri ekki vilji báðum megin við borðið að leysa þennan hnút,“ segir Daði.

Daði telur að Alþingi muni líka fallast á að málið leysist með þessum hætti.

„Það hafa margar ríkisstjórnir þurft að eiga við þetta vandamál. Þannig að ég geri ráð fyrir því að fólk samþykki þetta,“ segir Daði.