Það erfiðasta við utan­lands­ferðina sé að komast upp á Kefla­víkur­flug­völl

Hann segir það þvert á eigendastefnu Isavia þar sem kveðið er á um að félagið eigi að tryggja hagkvæmar og ódýrar samgöngur. Isavia segir þessi ákvæði pólitísk afskipti af rekstrinum.

Þóroddur hefur rannsakað aðgengi að Keflavíkurflugvelli í samhengi við eigendastefnu Isavia. Þóroddur fjallaði um rannsókn sína í Þjóðarspegli Háskóla Íslands í síðustu viku og var til viðtals um það í Bítinu á Bylgjunni í morgun.

Þóroddur segir Íslendinga búa að góðum flugsamgöngum. Ef það væru ekki ferðamenn á Íslandi væru samt sem áður líklega um átta flug á dag en vegna fjölda ferðamanna séu þeir miklu fleiri. Við séum því afar vel tengd við umheiminn en það erfiðasta við ferðina sé þó, fyrir marga, að komast upp á flugvöll eða frá honum.

Hann segist hafa fengið hugmyndina að rannsókninni þegar hann var með öðrum að skoða beint flug frá Akureyri og flugsamgöngur almennt. Það sé mikill munur á því hversu oft fólk kemst til útlanda eftir því hvar það býr. Á höfuðborgarsvæðinu sé að meðaltali tvær og hálf ferð en fyrir utan suðvesturhornið sé það um ein ferð. Eitt af því sem geri fólki erfitt fyrir sé ferðin til Keflavíkur.

„Ef þú værir á Reyðarfirði þyrftirðu að keyra upp á Egilsstaði, þú þyrftir að borga tuttugu þúsund kall fyrir að skilja bílinn eftir á malarstæði þar, svo þyrftirðu að fljúga suður sem er nógu dýrt,“ segir Þóroddur.

Niðurstaðan af skoðuninni á aðgengi fólks á landsbyggðinni að Keflavíkurflugvelli hafi svo leitt til þess að það sama gildi í raun um fólk á höfuðborgarsvæðinu. Það sé dýrt og tímafrekt fyrir alla að koma sér þangað.

Skylda að reka ríkisfyrirtæki vel

Hann segir skýrt í eigendastefnu ríkisfyrirtækja að það eigi að reka ríkisfyrirtæki vel og það sé sérstakt ákvæði hjá Isavia, í eigendastefnu, að það eigi að tryggja ódýrar og hagkvæmar samgöngur og góðar tengingar við almenningssamgöngur.

„Þeir gera þetta ekki og segja þetta pólitísk afskipti af sinni starfsemi, að þetta sé í eigendastefnunni,“ segir Þóroddur og að rekstraraðilar Isavia líti því frekar á sitt hlutverk að þeirra skylda sé að hafa sem mestar tekjur af samgöngum við flugvöllinn.

Vilji fólk gera það sé það gert með því að hafa kostnað við lagningu á bílastæðum langt umfram kostnaðarverð, rukka leigubíla sem taka upp farþega og rútufyrirtæki á farþega, og hversu nálægt þeir leggja. Fyrirkomulagið í rútunni sé til dæmis þannig að þegar fólk kemur úr flugi og ætlar í rútunni heim getur það þurft að bíða í allt að klukkustund því rútan þurfi að vera full svo henni sé ekið í bæinn því það er svo dýrt að fara frá Keflavíkurflugvelli.

Sé fólk að skutla fólki þá hefur það fimm mínútur í boganum að vellinum og umfram það er kostnaður um 500 krónur á mínútu. Sé biðröð getur biðin auðveldlega kostað fimm þúsund krónur.

Þóroddur segir skipta máli í þessu samhengi að koma í veg fyrir pólitísk afskipti af fyrirtækjum eins og Isavia sem eru ohf. Til að koma í veg fyrir það sé sett eigendastefna sem sé pólitísk en það séu ekki pólitísk afskipti. Hann segir Isavia alveg geta sett í útboðsskilmála fyrir rútuferðir að hún fari á tuttugu mínútna fresti en að rútufyrirtækin myndu ekki fá mikið út úr því.

Strætó falinn

Þóroddur framkvæmdi spurningakönnun í tengslum við rannsókn sína og spurði hvernig fólk fari upp á völl. Niðurstaðan hafi sýnt að aðeins um 0,5 prósent taki strætisvagn, enda sé hann vandlega falinn og tímatöflur ekki í samræmi við flug. Sé horft á fjölda bílferða Íslendinga til og frá vellinum séu þær um milljón og það sé bæði skutl og ferðir fólks sem geymir bílinn á bílastæðum.

„Að sjálfsögðu gætum við með þeim fjölda haldið uppi almenningssamgöngum sem væru ódýrar og þægilegar, en þær myndu ekki skila jafn miklum tekjum,“ segir Þóroddur.

Hann segir þetta ekki skipta máli þegar fólk á peninga. Þegar tekjur fólks eru skoðaðar fari lægsti fjórðungurinn að meðaltali eina og hálfa ferð á ári en hæsti fjórðungurinn þrjár og hálfa. Hann segir utanlandsferðir lífsgæði.

Þóroddur segir flesta sammála um að þetta sé flöskuháls og það skilji enginn af hverju þetta þurfi að vera svona. Samgöngurnar til útlanda séu svo rosalega góðar og að auki við þessar ferðir Íslendinga séu hér ferðamenn sem geti auðveldlega haldið uppi mjög ódýrum og góðum samgöngum.

Safna fyrir malbiki 

Þóroddur segir í þessu samhengi að kostnaður við að leggja á malarbílastæðinu við Egilsstaðaflugvöll sé um tuttugu þúsund vegna þess að flugvöllurinn er að safna sér fyrir malbiki.

Hann segir kerfið sams konar í Noregi, þar sé fyrirtæki sem svipi til Isavia sem reki flugvellina, en þar sé fyrirkomulagið þannig að hagnaður fjögurra stærstu flugvallanna haldi uppi hinum 28. Það sé litið á það sem þeirra sameiginlegt hlutverk að fólk komist til og frá.

Hann segir Isavia heiðarlegt með það að þeirra hlutverk sé að reka Keflavíkurflugvöll og skila sem mestum arði og sé talað um að það sé erfitt að komast þangað sé það samfélagslegt vandamál sem komi þeim ekki beint við. Þeirra eina hlutverk sé að fá sem mestar tekjur.