Ást á óspilltu landi Lind Draumland skrifar 5. ágúst 2021 14:02 Þegar ég bjó í Hollandi á árunum 1994 til 2008 þótti mér gaman að segja frá því hvað tilfinningin sem fylgir því að eiga landið sitt gerir fyrir íslensku þjóðarsálina og þar af leiðandi fyrir mig. Svolítið rómantískt, en fallegt og kröftugt. Ég talaði um þetta í kaffiboðum, opnunum listsýninga, á börum og torgum. Frelsistilfinningin var mér hugleikin í þessum samræðum, frelsi sem finnst ekki víða í Evrópu. Sagði frá því hvað þessi víðátta gæfi mikla orku og andagift. Eru það þessi auðæfi sem átt er við þegar sagt er að hálendi Íslands sé ein af verðmætustu auðlindum landsins? Það er alltaf að verða augljósara og samþykktara að óspillt náttúra er drifkraftur fyrir okkur mannfólkið. Víðátta og kyrrð skiptir okkur miklu máli því að þar hlöðum við rafhlöðurnar, fáum frábærar hugmyndir og komum endurnærð aftur í samfélag mannanna. Sem umhverfissinni og eldheit áhugamanneskja um framtíðina spyr ég hver sé framtíð hálendisins. Þegar ég hugsa um þjóðgarð, náttúruvernd og nýtingu óspillts lands, þá held ég við getum ekki litið á náttúruna sem vél sem við getum byggt upp og tamið okkur mannfólkinu til ágóð. Ófullkomið frumvarp Spurningarnar sem vakna eru fjölmargar. Hverjir eru ávextirnir og hverjir viljum við að þeir séu, er náttúruvernd nóg eða þurfa hagrænar áherslur og notagildi að ráða ferðinni? Þurfum við ekki að finna hið viðkvæma jafnvægi sem felst í náttúruvernd og notagildi - og þar geta skammtíma gróðasjónarmið ekki ráðið ferðinni. Það er hægt að horfa aftur til virkjunarframkvæmda á Kárahnjúkum, sem og forsögu þess máls og hvort þær framkvæmdir hafa skilað því sem talsmenn stóriðju og virkjunarframkvæmda lofuðu. Hvað þurfti að borga í staðinn? Hvernig er ávinningur af stofnun Vatnajökulþjóðgarðs metinn? Ég er sammála Tryggva Felixsyni, formanni Landverndar, þegar hann segir stofnun hálendisþjóðgarðs sé ákaflega mikilvægt náttúruverndarmál og það væru skýr skilaboð til heimsins um að Íslendingar taki náttúruvernd alvarlega. Aftur á móti var lagafrumvarpið sem Alþingi hafði til umfjöllunar á síðasta þingi langt frá því að vera fullkomið. Þingið hefði mátt gera nokkrar veigamiklar breytingar á frumvarpinu, eins og t.d. þær sem Landvernd kallaði eftir: tryggja þurfi að stjórnunar- og verndaráætlanir verði bindandi við skipulagsgerð að engar nýjar virkjanir megi rísa í þjóðgarðinum að almannarétturinn og frjáls för fólks verði megin reglan að takmarkanir á umferð og dvöl byggist á náttúruverndarlögum Einnig bendir Landvernd á að á greinar í frumvarpinu sem betur þarf að skýra svo sem sjálfbæra landnýtingu, að aðeins þurfi leyfi fyrir umfangsmikilli starfsemi o.fl. Þá vaknar spurning, má ég vera með einn lítinn pylsuvagn, hvar drögum við mörkin? Ófullkomin vinnubrögð Alþingis Ég kynnti mér einnig álit sveitarfélaga sem eiga land að, eða í hálendisþjóðgarðinum eins og hann var teiknaður upp. 16 af 23 sveitarfélögum voru á móti stofnun þjóðgarðs. Flest af þeim sveitarfélögum sem eru á móti setja út á miðstýringu þ.e. að stjórnsýsla á stóru landsvæði innan sveitarfélagsins færist frá lýðræðislega kjörnum fulltrúum til fulltrúa annarra sveitarfélaga, félagasamtaka og embættismanna. En einnig var talað um að það þyrfti að mynda breiða sátt um málið og best væri þegar það telst tilbúið að leggja það í hendur þjóðarinnar í kosningu. Eitthvað sem ég styð afdráttarlaust. En hvað gerði Alþingi síðan við allar umsagnirnar og hvernig vann þingið úr málinu? Mál sem var Vinstri grænum mikilvægt og forsenda fyrir stjórnarsamstarfi þeirra við Sjálfstæðisflokk og Framsókn? Gefum Andrési Inga Jónssyni, þingmanni Pírata, orðið: „Það er með miklum ólíkindum að jafn góð hugmynd og Hálendisþjóðgarður geti farið svo rækilega í skrúfuna sem hér hefur orðið. Vegna ágreinings milli stjórnarflokkanna var þetta frumvarp náttúrlega svo gott sem dautt áður en það kom til þingsins. Stjórnarliðar hefðu síðan átt að láta sér nægja að drepa málið í nefnd eins og venjulegt fólk, en í staðinn er það dregið hingað inn í þingsal til að verða drepið í heyranda hljóði af okkur 63. Til að kóróna allt saman mætir síðan umhverfisráðherra til að kasta rekunum yfir hræið. Þetta er skrípaleikur sem ég tek ekki þátt í. Ef stjórnarliðar vilja drepa málið sitt með atkvæði þá gera þeir það sjálfir.“ Vinnubrögðin eru óskiljanleg fyrir almennan borgara og það er næsta ógerningur að setja sig inn í þau. Það var eitthvað mikið bogið við málsmeðferð þessa máls, rétt eins og annarra góðra mála sem lenda í þvælumyllunni við Austurvöll. Markmiðið hlýtur að vera að mikilvæg mál, mál sem eru varin í stjórnarsáttmála, fái vandaða meðferð en séu ekki drepin með viðhöfn af sömu stjórnarflokkum. Gagnsæi og ábyrgð eru mótvægið við slíkum vinnubrögðum. Gerum þetta betur Ef vilji hefði verið fyrir hendi hefði mátt laga frumvarpið. Koma til móts við sjónarmið sveitarfélaga og annarra sem njóta hálendisins, en um leið tryggja vernd þess til framtíðar. Stjórnarflokkunum gafst fjögur ár til að sætta ólík sjónarmið og setja vernd hálendisins í ítarlegt, lýðræðislegt ferli en tóku pólítíska ákvörðun um að gera það ekki. Þegar um svona stórt hagsmunamál allrar þjóðarinnar er að ræða er óboðlegt að stunda svona vinnubrögð í nútíma stjórnsýslu - hvað þá á Alþingi. Gildi og mikilvægi náttúruverndar er að verða okkur öllum ljóst. Vonandi ber það Alþingi sem þjóðin kýs í haust gæfu til að losa þetta mál úr skrúfunni, fá fólkið sem láta sig miðhálendið varða að borðinu og setur saman frumvarp sem tekur mið af náttúruverndarsjónarmiðum og sjálfbærni um leið og staðið er vörð um almannaréttinn og frjálsa för fólks um landið. Gyllum steinana og vörðum veginn – til góðra verka eingöngu. Höfundur skipar 2. sæti á lista Pírata í Suðurkjördæmi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hálendisþjóðgarður Umhverfismál Þjóðgarðar Mest lesið Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Þegar ég bjó í Hollandi á árunum 1994 til 2008 þótti mér gaman að segja frá því hvað tilfinningin sem fylgir því að eiga landið sitt gerir fyrir íslensku þjóðarsálina og þar af leiðandi fyrir mig. Svolítið rómantískt, en fallegt og kröftugt. Ég talaði um þetta í kaffiboðum, opnunum listsýninga, á börum og torgum. Frelsistilfinningin var mér hugleikin í þessum samræðum, frelsi sem finnst ekki víða í Evrópu. Sagði frá því hvað þessi víðátta gæfi mikla orku og andagift. Eru það þessi auðæfi sem átt er við þegar sagt er að hálendi Íslands sé ein af verðmætustu auðlindum landsins? Það er alltaf að verða augljósara og samþykktara að óspillt náttúra er drifkraftur fyrir okkur mannfólkið. Víðátta og kyrrð skiptir okkur miklu máli því að þar hlöðum við rafhlöðurnar, fáum frábærar hugmyndir og komum endurnærð aftur í samfélag mannanna. Sem umhverfissinni og eldheit áhugamanneskja um framtíðina spyr ég hver sé framtíð hálendisins. Þegar ég hugsa um þjóðgarð, náttúruvernd og nýtingu óspillts lands, þá held ég við getum ekki litið á náttúruna sem vél sem við getum byggt upp og tamið okkur mannfólkinu til ágóð. Ófullkomið frumvarp Spurningarnar sem vakna eru fjölmargar. Hverjir eru ávextirnir og hverjir viljum við að þeir séu, er náttúruvernd nóg eða þurfa hagrænar áherslur og notagildi að ráða ferðinni? Þurfum við ekki að finna hið viðkvæma jafnvægi sem felst í náttúruvernd og notagildi - og þar geta skammtíma gróðasjónarmið ekki ráðið ferðinni. Það er hægt að horfa aftur til virkjunarframkvæmda á Kárahnjúkum, sem og forsögu þess máls og hvort þær framkvæmdir hafa skilað því sem talsmenn stóriðju og virkjunarframkvæmda lofuðu. Hvað þurfti að borga í staðinn? Hvernig er ávinningur af stofnun Vatnajökulþjóðgarðs metinn? Ég er sammála Tryggva Felixsyni, formanni Landverndar, þegar hann segir stofnun hálendisþjóðgarðs sé ákaflega mikilvægt náttúruverndarmál og það væru skýr skilaboð til heimsins um að Íslendingar taki náttúruvernd alvarlega. Aftur á móti var lagafrumvarpið sem Alþingi hafði til umfjöllunar á síðasta þingi langt frá því að vera fullkomið. Þingið hefði mátt gera nokkrar veigamiklar breytingar á frumvarpinu, eins og t.d. þær sem Landvernd kallaði eftir: tryggja þurfi að stjórnunar- og verndaráætlanir verði bindandi við skipulagsgerð að engar nýjar virkjanir megi rísa í þjóðgarðinum að almannarétturinn og frjáls för fólks verði megin reglan að takmarkanir á umferð og dvöl byggist á náttúruverndarlögum Einnig bendir Landvernd á að á greinar í frumvarpinu sem betur þarf að skýra svo sem sjálfbæra landnýtingu, að aðeins þurfi leyfi fyrir umfangsmikilli starfsemi o.fl. Þá vaknar spurning, má ég vera með einn lítinn pylsuvagn, hvar drögum við mörkin? Ófullkomin vinnubrögð Alþingis Ég kynnti mér einnig álit sveitarfélaga sem eiga land að, eða í hálendisþjóðgarðinum eins og hann var teiknaður upp. 16 af 23 sveitarfélögum voru á móti stofnun þjóðgarðs. Flest af þeim sveitarfélögum sem eru á móti setja út á miðstýringu þ.e. að stjórnsýsla á stóru landsvæði innan sveitarfélagsins færist frá lýðræðislega kjörnum fulltrúum til fulltrúa annarra sveitarfélaga, félagasamtaka og embættismanna. En einnig var talað um að það þyrfti að mynda breiða sátt um málið og best væri þegar það telst tilbúið að leggja það í hendur þjóðarinnar í kosningu. Eitthvað sem ég styð afdráttarlaust. En hvað gerði Alþingi síðan við allar umsagnirnar og hvernig vann þingið úr málinu? Mál sem var Vinstri grænum mikilvægt og forsenda fyrir stjórnarsamstarfi þeirra við Sjálfstæðisflokk og Framsókn? Gefum Andrési Inga Jónssyni, þingmanni Pírata, orðið: „Það er með miklum ólíkindum að jafn góð hugmynd og Hálendisþjóðgarður geti farið svo rækilega í skrúfuna sem hér hefur orðið. Vegna ágreinings milli stjórnarflokkanna var þetta frumvarp náttúrlega svo gott sem dautt áður en það kom til þingsins. Stjórnarliðar hefðu síðan átt að láta sér nægja að drepa málið í nefnd eins og venjulegt fólk, en í staðinn er það dregið hingað inn í þingsal til að verða drepið í heyranda hljóði af okkur 63. Til að kóróna allt saman mætir síðan umhverfisráðherra til að kasta rekunum yfir hræið. Þetta er skrípaleikur sem ég tek ekki þátt í. Ef stjórnarliðar vilja drepa málið sitt með atkvæði þá gera þeir það sjálfir.“ Vinnubrögðin eru óskiljanleg fyrir almennan borgara og það er næsta ógerningur að setja sig inn í þau. Það var eitthvað mikið bogið við málsmeðferð þessa máls, rétt eins og annarra góðra mála sem lenda í þvælumyllunni við Austurvöll. Markmiðið hlýtur að vera að mikilvæg mál, mál sem eru varin í stjórnarsáttmála, fái vandaða meðferð en séu ekki drepin með viðhöfn af sömu stjórnarflokkum. Gagnsæi og ábyrgð eru mótvægið við slíkum vinnubrögðum. Gerum þetta betur Ef vilji hefði verið fyrir hendi hefði mátt laga frumvarpið. Koma til móts við sjónarmið sveitarfélaga og annarra sem njóta hálendisins, en um leið tryggja vernd þess til framtíðar. Stjórnarflokkunum gafst fjögur ár til að sætta ólík sjónarmið og setja vernd hálendisins í ítarlegt, lýðræðislegt ferli en tóku pólítíska ákvörðun um að gera það ekki. Þegar um svona stórt hagsmunamál allrar þjóðarinnar er að ræða er óboðlegt að stunda svona vinnubrögð í nútíma stjórnsýslu - hvað þá á Alþingi. Gildi og mikilvægi náttúruverndar er að verða okkur öllum ljóst. Vonandi ber það Alþingi sem þjóðin kýs í haust gæfu til að losa þetta mál úr skrúfunni, fá fólkið sem láta sig miðhálendið varða að borðinu og setur saman frumvarp sem tekur mið af náttúruverndarsjónarmiðum og sjálfbærni um leið og staðið er vörð um almannaréttinn og frjálsa för fólks um landið. Gyllum steinana og vörðum veginn – til góðra verka eingöngu. Höfundur skipar 2. sæti á lista Pírata í Suðurkjördæmi
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun