Trump og lýðræðisleg hnignun Jun Þór Morikawa skrifar 1. september 2023 10:01 Bandaríkin eru án efa valdamesta ríki jarðar. Sumir kunna að halda því fram að ekki aðeins vegna pólitískra, efnahagslegra og hernaðarlegra áhrifa sinna, heldur einnig alþjóðlegra áhrifa sinna sem leiðarljóss stjórnarskrárbundins lýðræðis. Það er ekki með öllu óraunhæft að halda því fram að ekkert eitt land á jörðinni sé ósnortið af áhrifum af bandarísku valdi. Ljóst er að Ísland er engin undantekning. Hvað varðar alþjóðlegt öryggi er Ísland eitt af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO) þar sem Bandaríkin eru stærsta herveldið með öflugustu kjarnorkuvopnagetuna, þar af leiðandi undir vernd svokallaðrar kjarnorkuhlífar Bandaríkjanna. Efnahagslega séð eru Bandaríkin eitt af stærstu viðskiptalöndum Íslands. Á Íslandi er líka stjórnskipuleg lýðræðisstjórn. Svo það sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er ákaft áhyggjuefni og er, jafnvel fyrir okkur á Íslandi, þess virði að gera okkur grein fyrir stöðunni. Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna, hefur verið ákærður. Hann er ekki aðeins fyrsti forseti Bandaríkjanna sem hefur verið ákærður heldur einnig hefur hann verið ákærður í fjórum aðskildum málum sem innihalda 44 alríkisákærur og 47 ríkisákærur. Sem sagt, það sem er svo sláandi við Trump er að þrátt fyrir allt er hann leiðandi frambjóðandi repúblikana fyrir forsetakosningarnar 2024. Trump leiðir DeSantis, sem er annar fremsti frambjóðandinn, með mjög miklum mun samkvæmt könnunum. Trump heldur því fram að þessar ákærur séu pólitískar „nornaveiðar“ gegn kosningabaráttu sinni. Áhugaverðar staðreyndir um það er að ef hann vinnur kosningarnar, jafnvel ef hann væri dæmdur fyrir þessar sakamálaákærur, þá er engin lagaleg hindrun til að koma í veg fyrir að dæmdir glæpamenn gegni æðsta embætti ríkisins. Ennfremur, ef hann yrði kosinn aftur og yrði forseti, gæti hann fræðilega náðað sjálfan sig vegna hvers kyns sakfellingar sem alríkisdómstóllinn kveður á um. Ég hélt alvarlega eða vildi trúa því að spillt arfleifð hans hefði eins með alræmdum hætti lokið þann 6. janúar 2021 þegar múgur stuðningsmanna Trump réðst með ofbeldi inn í Bandaríkjaþing í Washington DC og reyndi að hnekkja niðurstöðu kosninganna. Fólkið var beinlínis hvatt til þess af Trump sjálfum. Það er ekki erfitt að gera ráð fyrir að það hefði ekki verið jafnmikið pólitískt ofbeldi ef Trump hefði viðurkennt og samþykkt kosningaúrslit og óskað Biden til hamingju með kosningasigurinn eins og allir aðrir tapandi frambjóðendur hafa gert áður. Vegna þess að friðsamleg valdaskipti eru ein af meginreglum lýðræðis. Friðsamlegt framsal valds táknar einingu frekar en sundrungu. Það er mjög mikilvæg lýðræðishugmynd sem Trump hafði alfarið neitað að greiða fyrir fyrir 6. janúar 2021. Þess í stað sagði Trump Mike Pence, fyrrverandi varaforseta, að víkja frá stjórnarskránni í þágu hans. Í tilviki Georgíufylkis hótaði Trump Brad Raffensperger, ríkisráðherra Georgíu, að „finna 11780 atkvæði" til að sýna fram á sigur hans. Fram að 6. janúar hafði Trump alið stuðningsmenn sína á óteljandi lygum og reiði, órökstuddum fullyrðingum um kosningasvik og samsæriskenningum. Jafnvel til þessa dags, fullyrðir hann þessar fölsku fullyrðingar og fullyrðir ranglega að hann hafi unnið forsetakosningarnar 2020. Nú þegar hann hefur verið ákærður byrjar hann að ráðast á dómara, saksóknara, vitni og réttarkerfið í heild sinni. ''IF YOU GO AFTER ME, I'M COMING AFTER YOU!” sagði Trump á samfélagsmiðlum. Hann sýndi sömu hegðunarmynstur eins og hann hefur alltaf gert. Að mínu mati er Donald Trump og stjórnmálahreyfing hans mynd af auðvaldspopulisma sem tærir á virkan hátt lýðræðislegar reglur og venjur. Trump magnar gildi eins og óheiðarleika, gremju, stríðni og fjandskap. Hann greiðir fyrir þessum gildum sem að tæra nútíma lýðræðiskerfi sem byggir á réttarríkinu, félagslegu réttlæti og trausti almennings, trausti og trú á rótgrónum stofnunum, fjölhyggju og þeirri hugmynd sem viðurkennir friðsamlega og lögmæta sambúð ólíkra gilda, ólíkra hópa með ólíka hagsmuni. Trump og stjórnmálahreyfing hans grafa alvarlega undan trausti og trú almennings á lögmæti stjórnarskrárbundins lýðræðis. Þetta er það sem er að gerast með „leiðarljós heimslýðræðis“ í dag í Bandaríkjunum. Sem borgari annars stolts lýðræðislegs lýðveldisþjóðríkis getum við ekki og eigum ekki að taka lýðræði sem sjálfsögðum hlut. Að læra af því sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er áþreifanleg og mikilvæg áminning um viðkvæmt lýðræði. Franklin D. Roosevelt sagði einu sinni - „Lýðræði getur ekki náð árangri nema þeir sem lýsa vali sínu séu reiðubúnir til að velja skynsamlega.“ Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Bandaríkin Mest lesið Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Skoðun Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Sjá meira
Bandaríkin eru án efa valdamesta ríki jarðar. Sumir kunna að halda því fram að ekki aðeins vegna pólitískra, efnahagslegra og hernaðarlegra áhrifa sinna, heldur einnig alþjóðlegra áhrifa sinna sem leiðarljóss stjórnarskrárbundins lýðræðis. Það er ekki með öllu óraunhæft að halda því fram að ekkert eitt land á jörðinni sé ósnortið af áhrifum af bandarísku valdi. Ljóst er að Ísland er engin undantekning. Hvað varðar alþjóðlegt öryggi er Ísland eitt af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO) þar sem Bandaríkin eru stærsta herveldið með öflugustu kjarnorkuvopnagetuna, þar af leiðandi undir vernd svokallaðrar kjarnorkuhlífar Bandaríkjanna. Efnahagslega séð eru Bandaríkin eitt af stærstu viðskiptalöndum Íslands. Á Íslandi er líka stjórnskipuleg lýðræðisstjórn. Svo það sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er ákaft áhyggjuefni og er, jafnvel fyrir okkur á Íslandi, þess virði að gera okkur grein fyrir stöðunni. Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna, hefur verið ákærður. Hann er ekki aðeins fyrsti forseti Bandaríkjanna sem hefur verið ákærður heldur einnig hefur hann verið ákærður í fjórum aðskildum málum sem innihalda 44 alríkisákærur og 47 ríkisákærur. Sem sagt, það sem er svo sláandi við Trump er að þrátt fyrir allt er hann leiðandi frambjóðandi repúblikana fyrir forsetakosningarnar 2024. Trump leiðir DeSantis, sem er annar fremsti frambjóðandinn, með mjög miklum mun samkvæmt könnunum. Trump heldur því fram að þessar ákærur séu pólitískar „nornaveiðar“ gegn kosningabaráttu sinni. Áhugaverðar staðreyndir um það er að ef hann vinnur kosningarnar, jafnvel ef hann væri dæmdur fyrir þessar sakamálaákærur, þá er engin lagaleg hindrun til að koma í veg fyrir að dæmdir glæpamenn gegni æðsta embætti ríkisins. Ennfremur, ef hann yrði kosinn aftur og yrði forseti, gæti hann fræðilega náðað sjálfan sig vegna hvers kyns sakfellingar sem alríkisdómstóllinn kveður á um. Ég hélt alvarlega eða vildi trúa því að spillt arfleifð hans hefði eins með alræmdum hætti lokið þann 6. janúar 2021 þegar múgur stuðningsmanna Trump réðst með ofbeldi inn í Bandaríkjaþing í Washington DC og reyndi að hnekkja niðurstöðu kosninganna. Fólkið var beinlínis hvatt til þess af Trump sjálfum. Það er ekki erfitt að gera ráð fyrir að það hefði ekki verið jafnmikið pólitískt ofbeldi ef Trump hefði viðurkennt og samþykkt kosningaúrslit og óskað Biden til hamingju með kosningasigurinn eins og allir aðrir tapandi frambjóðendur hafa gert áður. Vegna þess að friðsamleg valdaskipti eru ein af meginreglum lýðræðis. Friðsamlegt framsal valds táknar einingu frekar en sundrungu. Það er mjög mikilvæg lýðræðishugmynd sem Trump hafði alfarið neitað að greiða fyrir fyrir 6. janúar 2021. Þess í stað sagði Trump Mike Pence, fyrrverandi varaforseta, að víkja frá stjórnarskránni í þágu hans. Í tilviki Georgíufylkis hótaði Trump Brad Raffensperger, ríkisráðherra Georgíu, að „finna 11780 atkvæði" til að sýna fram á sigur hans. Fram að 6. janúar hafði Trump alið stuðningsmenn sína á óteljandi lygum og reiði, órökstuddum fullyrðingum um kosningasvik og samsæriskenningum. Jafnvel til þessa dags, fullyrðir hann þessar fölsku fullyrðingar og fullyrðir ranglega að hann hafi unnið forsetakosningarnar 2020. Nú þegar hann hefur verið ákærður byrjar hann að ráðast á dómara, saksóknara, vitni og réttarkerfið í heild sinni. ''IF YOU GO AFTER ME, I'M COMING AFTER YOU!” sagði Trump á samfélagsmiðlum. Hann sýndi sömu hegðunarmynstur eins og hann hefur alltaf gert. Að mínu mati er Donald Trump og stjórnmálahreyfing hans mynd af auðvaldspopulisma sem tærir á virkan hátt lýðræðislegar reglur og venjur. Trump magnar gildi eins og óheiðarleika, gremju, stríðni og fjandskap. Hann greiðir fyrir þessum gildum sem að tæra nútíma lýðræðiskerfi sem byggir á réttarríkinu, félagslegu réttlæti og trausti almennings, trausti og trú á rótgrónum stofnunum, fjölhyggju og þeirri hugmynd sem viðurkennir friðsamlega og lögmæta sambúð ólíkra gilda, ólíkra hópa með ólíka hagsmuni. Trump og stjórnmálahreyfing hans grafa alvarlega undan trausti og trú almennings á lögmæti stjórnarskrárbundins lýðræðis. Þetta er það sem er að gerast með „leiðarljós heimslýðræðis“ í dag í Bandaríkjunum. Sem borgari annars stolts lýðræðislegs lýðveldisþjóðríkis getum við ekki og eigum ekki að taka lýðræði sem sjálfsögðum hlut. Að læra af því sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er áþreifanleg og mikilvæg áminning um viðkvæmt lýðræði. Franklin D. Roosevelt sagði einu sinni - „Lýðræði getur ekki náð árangri nema þeir sem lýsa vali sínu séu reiðubúnir til að velja skynsamlega.“ Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi.
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar