Kvikugangur færir sig í átt til sjávar sem gæti þýtt sprengigos Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 11. nóvember 2023 05:34 Surtsey myndaðist í neðansjávargosi í nóvember 1963, þar sem fyrir var um 130 m sjávardýpi. Framan af, meðan sjór komst í gíginn, tókust á vatn og glóandi hraunbráð með miklum sprengingum sem mynduðu gosösku og gjall. Getty/Corbis Miklar breytingar hafa orðið á skjálftavirkninni sem mælst hefur við Sundhnjúkagíga og aflögun sem mælst hefur á Reykjanesskaga. Náttúruvársérfræðingur Veðurstofu Íslands tjáði fréttastofu í nótt að kvikugangurinn virtist vera að teygja sig í suðvestur. Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum. Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Eins og að vera staddur í martröð og geta ekki vaknað Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Jöfnuðu fjölbýlishús við jörðu um miðja nótt Erlent Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Innlent „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Innlent Hlutverk flokksforingja stórlega ofmetið í kosningabaráttunni Innlent Stöðugt gos og engir skjálftar Innlent Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Innlent Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Innlent Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Innlent Fleiri fréttir Styrkja möstrin með möl eftir góða vinnu í nótt Eins og að vera staddur í martröð og geta ekki vaknað Hlutverk flokksforingja stórlega ofmetið í kosningabaráttunni Braut rúðu í lögreglubíl Stöðugt gos og engir skjálftar „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Boða verkföll í tíu leikskólum í desember Í beinni frá gosstöðvum, undrun á vegferð seðlabankans og lokasprettur Atburðarás gærdagsins í myndum Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Virkni í þremur gígum og mest í miðjunni Mikill meirihluti vill ekki sjá sjókvíaeldi í Seyðisfirði Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi FA klagar Willum Þór til umboðsmanns Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Bílar og byggingariðnaður losar mest í Reykjavík „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Rokk og ról í Rockville holunni frestast fram í janúar Framsókn með þriggja prósenta fylgi í borginni Gist í um tuttugu húsum í Grindavík Njarðvíkuræðin heldur sem stendur og vaxtakjörin útskýrð á mannamáli Útkall vegna reyks við Borgarholtsbraut Ekki þörf enn á að stækka varnargarða við Bláa lónið Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Meirihluti styður verkfallsaðgerðir kennara Sjá meira
Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum.
Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Eins og að vera staddur í martröð og geta ekki vaknað Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Jöfnuðu fjölbýlishús við jörðu um miðja nótt Erlent Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Innlent „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Innlent Hlutverk flokksforingja stórlega ofmetið í kosningabaráttunni Innlent Stöðugt gos og engir skjálftar Innlent Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Innlent Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Innlent Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Innlent Fleiri fréttir Styrkja möstrin með möl eftir góða vinnu í nótt Eins og að vera staddur í martröð og geta ekki vaknað Hlutverk flokksforingja stórlega ofmetið í kosningabaráttunni Braut rúðu í lögreglubíl Stöðugt gos og engir skjálftar „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Boða verkföll í tíu leikskólum í desember Í beinni frá gosstöðvum, undrun á vegferð seðlabankans og lokasprettur Atburðarás gærdagsins í myndum Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Virkni í þremur gígum og mest í miðjunni Mikill meirihluti vill ekki sjá sjókvíaeldi í Seyðisfirði Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi FA klagar Willum Þór til umboðsmanns Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Bílar og byggingariðnaður losar mest í Reykjavík „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Rokk og ról í Rockville holunni frestast fram í janúar Framsókn með þriggja prósenta fylgi í borginni Gist í um tuttugu húsum í Grindavík Njarðvíkuræðin heldur sem stendur og vaxtakjörin útskýrð á mannamáli Útkall vegna reyks við Borgarholtsbraut Ekki þörf enn á að stækka varnargarða við Bláa lónið Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Meirihluti styður verkfallsaðgerðir kennara Sjá meira