Loka á að­gengi Banda­ríkja­manna að mikil­vægum málmum

Sjaldgæfir málmar eru gífurlega mikilvægir við framleiðslu rafmagnstækja, hálfleiðara og örflaga og þar af leiðandi mjög mikilvægir í framleiðslu hergagna.

Ráðamenn í Kína vísa til þjóðaröryggis, ákvörðun þeirra til stuðnings.

Í grein New York Times segir að bannið nái yfir gallíum, germaníum og antímon, auk þess sem bannið nær yfir svokölluð ofurhörð efni, eins og volfram, og stendur þar að auki til þess að takmarka útflutning á grafíti til Bandaríkjanna.

Galíum og germaníum er að mestu notað í hálfleiðara en germaníum er einnig notað við innrauða tækni, ljósleiðara og sólarsellur. Antímon er notað í byssukúlur og annarskonar vopn.

Samkvæmt Reuters hefur tilkynningin í dag aukið áhyggjur varðandi það að ráðamenn í Peking gætu hæglega bannað útflutning á fleiri og algengari málmum eins og nikkel og kóbolt. Í Bandaríkjunum má finna eina nikkel-námu og er búist við því að nikkelið muni klárast þar árið 2028.

Kínverjar með yfirburðastöðu

Þessa svokölluðu sjaldgæfu málma má finna í skorpu jarðarinnar og í töluverðu magni. Hins vegar eru þeir ekki í æðum eða á takmörkuðum svæðum heldur dreifðir í bergi. Við námuvinnslu málmanna þarf að grafa upp mikið magn jarðvegs og brjóta berg í tonnavís fyrir nokkur grömm af málmum.

Námugröftur þessara málma er því erfiður og kostnaðarsamur. Þá hefur gröfturinn og vinnsla málmanna töluvert slæm áhrif á umhverfið.

Sjá einnig: Heimsveldin og auðlindir Grænlands

Vinnsla sjaldgæfra málma er hvergi meiri en í Kína en ríkið hefur verið talið með allt að níutíu prósenta markaðshlutdeild á því sviði. Þegar kemur að tilteknum málmum er markaðshlutdeild Kína allt að 99 prósent.

Því spilar ríkið mikilvægt hlutverk í birgðakeðjum margra ríkja heims.

Hér má sjá stutt fjögurra ára gamalt myndband Financial Times um sjaldgæfa málma og yfirráð Kínverja á þeim markaði.

Í fyrra voru sett á lög í Kína sem gera yfirvöldum auðveldara að takmarka útflutning sjaldgæfra málma og var fyrirtækjum sem selja málma úr landi gert að gera grein fyrir því í hvað þeir yrðu notaðir.

Víða er unnið að því í heiminum að auka vinnslu á sjaldgæfum málum og á það sérstaklega við Vesturlönd, þar sem ráðamenn þar vilja draga úr áhrifum Kínverja á birgðakeðjur þeirra

Slæmt samband versnar

Eins og áður hefur komið fram hefur Joe Biden unnið að því að draga úr aðgangi Kínverja að bandarískri tækni og þá sérstaklega tækni varðandi hálfleiðara og örflögur.. Þá hefur Donald Trump, verðandi forseti, heitið því að beita umfangsmiklum tollum á vörur sem fluttar eru til Bandaríkjanna frá Kína.

Sjá einnig: Vona að Musk tak­marki tolla Trumps

Samband Kína og Bandaríkjanna hefur beðið mikla hnekki á undanförnum árum. Fyrir því eru fjölmargar ástæður eins og málefni Taívan og Suður-Kínahafs, stuðnings Kínverja við Rússa, mannréttindamála og hafa Bandaríkjamenn lengi verið reiðir í garð Kínverja vegna sölu þeirra á efnum sem notuð eru til að framleiða Fentanyl til glæpasamtaka.

Útlit er fyrir að viðskiptadeilur ríkjanna gæti náð nýjum hæðum þegar Trump tekur við embætti en hann hefur tilnefnt nokkra menn í embætti í ríkisstjórn sinni sem hafa lýst yfir vilja til að fara í hart við Kínverja.