Einar á Söndru Bullock mikið að þakka

19 ára í lögregluskólann

Einar er fæddur árið 1955 og ólst upp í stórum systkinahópi í Reykjavík. Og eins og svo margir litlir strákar þá fannst honum lögreglustarfið einstaklega spennandi. Þegar hann var sex ára gamall tilkynnti hann foreldrum sínum að hann ætlaði annaðhvort að verða lögga eða slökkviliðsmaður.

Hann endaði á að velja fyrra starfsheitið.

„Á þessum tíma, árið 1974, var tuttugu ára aldurstakmark í lögregluskólann og ég var ennþá 19 ára, en þeir tóku mig inn. Og árið 1976 byrjaði ég að vinna hjá lögreglunni.“

Starfsumhverfi lögreglumanna var augljóslega öðruvísi á áttunda áratug seinustu aldar heldur en í dag. Morð og hrottalegir ofbeldisglæpir voru fátíð.

„Eitt sinn fengum við símtal um bát sem hafði hvolft í höfninni. Við fundum hann á hvolfi og björguðum sjö manns, en heyrðum bank í skrokknum; fólkið var fast niðri. Við komumst ekki að þeim. Að lokum kom björgunarsveit sem fann fimm látna. Það var hræðilegt. Þau voru enn á lífi þegar við komum fyrst.“

Einar og fyrrverandi kollegar hans hittast reglulega og eru sammála um að þeir myndu ekki vilja starfa sem lögreglumenn í dag vegna þess hversu mikið samfélagið hefur breyst.

„Það sem hvatti mig áfram í lögreglustarfinu var að vernda og hjálpa fólki. Og ég naut mín virkilega vel í löggunni á sínum tíma, gekk vel að vinna með fólki og kom að fjölbreyttum verkefnum,“segir Einar.

„Lögreglustarfið gerði mig að þeim manni sem ég er í dag.“

Fyrstu kynnin af bransanum

Einar var um árabil ritari íslensku deildarinnar hjá Alþjóðavináttusambandi lögreglumanna.

„Í tengslum við það starf fékk ég tækifæri til að ferðast víða um heim til að sjá hvernig lögregluyfirvöld starfa. Ég fór til dæmis til Georgíu, Þýskalands, Ítalíu og Spánar.“

Snemma á níunda áratugnum fékk Einar boð um að koma og dvelja í sex vikur í Los Angeles, til að kynnast lögreglumönnum og starfsumhverfinu hjá LAPD. Hann fór til að mynda með þeim í útköll og það var ansi frábrugðið útköllum á Íslandi. 

„Það fyrsta sem þeir gerðu var að rétta mér mér haglabyssu og segja: „This is your territory!“

Flestallir af þeim lögreglumönnum sem Einar kynntist voru einnig að starfa sem lífverðir fyrir hinar og þessar kvikmyndastjörnur sem bjuggu uppi í Hollywood Hills hverfinu í Los Angeles.

„Í gegnum þá fékk ég að hitta margar af þeim, eins og Clint Eastwood og Elton John sem var virkilega áhugaverð reynsla.“

Þetta voru fyrstu kynni Einars af kvikmyndaiðnaðinum og leiklistinni. Hann fékk að heyra frá fleirum en einum að hann gæti vel átt heima í leikarastarfinu.

„Þegar þú hættir í löggunni þá ættirðu að verða leikari.“ Þeir sögðu að ég væri með húmor og góða sviðsframkomu. Ég hló nú bara að þessari hugmynd.“

Sandra Bullock var áhrifavaldurinn

Einar sagði skilið við lögreglustarfið árið 1993. Hann starfaði í nokkur ár í Danmörku, við öryggisgæslu og lífvörslu.

Hann hafði á sínum tíma komist í kynni við unga og upprennandi leikkonu að nafni Sandra Bullock. Þau urðu mestu mátar. Það endaði á því að Sandra bauð Einari að koma út og ganga til liðs við lífvarðateymið hennar. Hann starfaði fyrir Söndru í tíu ár.

„Það endaði síðan á því að hún giftist Jessie James og okkur tveimur kom ekkert alltof vel saman. En þetta var algjörlega stórkostlegur tími, einn sá besti í mínu lífi, enda er Sandra algjörlega mögnuð kona, stórkostlegasta kona sem ég hef hitt- fyrir utan konuna mína að sjálfsögðu,“ segir Einar glettinn.

„Við erum ennþá í góðu sambandi í dag, ég sótti hana á flugvöllinn þegar hún kom til Íslands á sínum tíma og var henni innan handar á meðan hún dvaldi á hér á landi.“

Sandra hafði orð á því við Einar á sínum tíma að hann ætti fullt erindi í kvikmyndabransann.

„Það geislar af þér. Þú ert í röngu starfi. Þú átt heima í leikarastarfinu,“ sagði hún. Ég þakkaði henni nú bara fyrir. En það kviknaði á einhverju þarna. 

Hún var mikill áhrifavaldur í mínu lífi. Ég á henni mikið að þakka. Hún hjálpaði mér inn í þennan heim.

Efins í fyrstu

Eftir að Einar sneri aftur heim til Íslands starfaði hann hjá bandaríska sendiráðinu, allt til ársins 2014. Þá stóð hann á tímamótum; hann var kominn á eftirlaunaaldur.

„Og þá stóð ég allt í einu uppi með þessa spurningu: „Hvað á ég að fara að gera núna?“

Leikaradraumurinn var ennþá til staðar. Einar rakst á auglýsingu í blaði um leiklistarnámskeið; senuvinnu fyrir kvikmyndir á vegum Sigrúnar Sólar Ólafsdóttur leikkonu. Hann ákvað að slá til og skráði sig á námskeiðið.

„En ég ætla nú ekkert að neita því að auðvitað hugsaði ég með mér að ég væri líklega orðinn of gamall í þetta. Ég spurði fólk: „Er ég of gamall til að byrja í þessu?“ Þau sögðu nei. Ég spurði konuna mína, og hún sagði: „Af hverju ekki? Þú hefur ekkert annað að gera! “segir Einar og hlær.

„Ég fór á námskeiðið af hálgerðri rælni. Ég mætti í fyrsta tímann og allir þarna inni voru einhverjum áratugum yngri en ég, flest á aldur við barnabörnin mín. Ég hugsaði strax með mér að ég passaði ekkert þarna inn. Það runnu alveg tvær grímur á mig, en það hvarf fljótt. Mér var tekið opnum örmum strax.“

Reynsla og aldur veita oft dýpri innsýn í mannlega hegðun og tilfinningar og lífshlutverk, og og það skilar sér í leiklistinni. Áhyggjur Einars reyndust því með öllu ástæðulausar. Hann var tvíefldur þegar hann lauk námskeiðinu.

Ferilskráin verður sífellt lengri

Síðan byrjaði boltinn að rúlla.

Fyrsta hlutverk Einars var í sjónvarpsþáttunum um Stellu Blómkvist. Þar lék hann rannsóknarlögreglumann - sem kemur kannski ekki mjög á óvart.

Eftir tökur sögðu þau: „Af hverju sagðirðu okkur ekki að þú værir alvöru lögga?“ Þau vissu það ekki einu sinni!

Fljótlega fór Einar að hugsa stærra.

„Ég hugsaði með mér: „Hvernig væri að finna sér umboðsmann?“ Ég fann fyrst einn í Bandaríkjunum, síðan annan í Grikklandi, og svo blaðafulltrúa á Spáni og í Bretlandi.“

Í dag er Einar á skrá hjá umboðsskrifstofu sem er starfrækt í Grikklandi. Þau sjá um að útvega honum áheyrnarprufur og verkefni. Og það hefur ekki verið neinn skortur á þeim. Hann er einnig með almannatengil í Bandaríkjunum sem hjálpar honum að fá áheyrnarprufur og kynnir verkin hans fyrir framleiðendum og leikstjórum vestanhafs.

Ferilinn byrjaði með smærri hlutverkum en vatt svo upp á sig.

„Einn daginn hafði vinur minn, Angelo Burer sem er pródúsent, samband við mig og bauð mér hlutverk í svissneskri spennumynd sem heitir No time to think. Fyrstu svissnesku hasarmyndinni. Ég sagði auðvitað strax já.“

Þetta var hans fyrsta „stóra“hlutverk. Og hann tók það alla leið.

„Ég dvaldi í Sviss í tólf daga, í Basel og Adelboden. Leikararnir voru frá Sviss, Þýskalandi, Bandaríkjunum – og svo ég frá Íslandi. Frá Bandaríkjunum kom Cynthia Rothrock. Þetta var frábær tími.“

Myndin fjallar um auðugan mann sem á dóttur sem er rænt. Einar lék lífvörð mannsins, og þurfti þar af leiðandi ekki að kafa djúpt í reynslubankann.

Eftir að myndin hafði verið sýnd í Sviss og Þýskalandi fékk Einar símtal og var tilkynnt að hann hefði verið valinn besti leikari ársins 2024 á kvikmyndahátíð í München. „Afar óvænt en algjörlega stórkostlegt“ eins og hann orðar það sjálfur.

Verkefnin héldu áfram að detta inn. Í bandarísku glæpaseríunni Kill Devil Hills lék Einar rússneskan „gangster” og bareiganda. Í sænsku spennumyndinni Black Crab lék hann Hermann. Í danski kvikmynd fór hann með hlutverk umboðsmanns kvennahljómsveitar og í Vikings: Valhalla lék hann Norðmann.

„Ég var í orrustunni sjálfri og líka í stúdíósetti þar sem þeir höfðu byggt heilt þorp. Ég lék einn af vinnumönnunum þar. Það var skemmtilegt og mjög vel útfært.“

Á vef IMDB er Einar núna skráður sem leikari í 45 kvikmynda og sjónvarpsverkefnum sem hafa verið sýnd hér heima og víða erlendis. 11 ný verkefni eru framundan, tökur á Ítalíu, Púertó Ríkó, Kanada, Þýskalandi, Bretlandi, Indlandi og Marokkó.

Þar á meðal eru tvær bandarískar kvikmyndir, Ride the Wanted Trail og Copperhead Creek, báðar vestramyndir þar sem Einar fer með hlutverk kúreka, og ekki í fyrsta skipti.

Í bresku ævintýra/hryllingsmyndinni Timelines fer hann með hlutverk hershöfðingja. Myndin fjallar um hermenn sem ferðast aftur í tímann til að reyna að bjarga heiminum með því að breyta sögunni.

„Stundum er þetta þannig að maður fer í áheyrnarprufu í gegnum netið en í þessu tilfelli fór ég sjálfur út og hitti þau. Leikstjórinn vildi fá mig.“

Einar lék einnig samningamann frá Sovétríkjunum í bandarísku stórmyndinni Reykjavík sem er væntanleg í sýningar, en myndin var tekin upp hér á landi og fjallar um leiðtogafund Reagans og Gorbatsjov í Höfða árið 1986.

„Og af einhverjum ástæðum, þá höfðu framleiðendurnir beint samband við mig, en ekki umboðsmanninn og buðu mér hlutverkið. Þetta var skemmtileg tilviljun, af því að ég var náttúrulega sjálfur í löggunni á sínum tíma þegar leiðtogafundurinn var í Höfða og man vel eftir þeim atburði.“

Ekkert hlutverk er of lítið

Hér heima hefur Einar leikið aukahlutverk í fjölmörgum sjónvarpsþáttum. Þættirnir Stella Blómkvist, Systrabönd, Vitjanir, Húsó, Flamingo bar, Vigdís, Ráðherrann, Verbúðin, Draumahöllin og Reykjavík 112 eru á ferilskránni. Einnig í kvikmyndum á borð við Leynilögga og Topp 10 Möst.

Hann telur það síður en svo vera fyrir neðan sína virðingu að taka að sér lítil hlutverk, jafnvel þó að hann fái bara eina eða tvær línur.

„Ég hef bara svo gaman af þessu, og ég lifi fyrir það að vera á setti. Þetta snýst ekki alltaf um línufjölda. Það eru ekki alltaf línurnar sem skipta máli — stundum er það nærveran, og hvernig maður fyllir rýmið.

Ef þú elskar vinnuna þína og samstarfsfólkið ber virðingu fyrir þér, þá er það árangur. Sama hvort þú vinnur á McDonald’s eða í kvikmyndabransanum.

Hann lýsir því að það hafi ekki verið auðvelt að brjótast inn í íslenskan kvikmyndabransa, þar sem tengslanet og formleg menntun úr leiklistarskólum skipta miklu máli.

„Hér heima er mikið lagt upp úr því að hafa farið í leiklistarskóla, og að vera hluti af ákveðnum hópum. Þetta er svolítið „vinur stóra mannsins“kerfi hér á landi.“

Lærir með því að horfa á kvikmyndir

Þó svo að Einar sé ekki menntaður leikari þá sér hann það ekki sem hindrun.

„Learn by doing“ það hefur verið mín menntun, að vera á setti og vera í þessu umhverfi. Ég hef fengið tækifæri til að vinna með mörgum af okkar bestu leikurum hérna heima, eins og Ólafi Darra, Sigga Sigurjóns, Eddu Björgvins og Pálma Gesssyni, allt er þetta yndislegt fólk og fagmenn fram í fingurgóma. Þau eru kennarar í mínum augum. Ég er alltaf að læra og bæta við mig. Þegar ég horfi á bíómyndir þá reyni ég alltaf að greina persónurnar, hvað býr að baki, hvernig sagan er sögð. Ég horfi á kvikmyndir til að læra, ekki bara til skemmtunar. Leiklistin er ástríðan mín í dag. Ég vil gera þetta af fullri alvöru og ég legg mjög mikinn metnað í þetta allt saman, ég er mjög metnaðarfullur leikari. Ég legg mig allan fram í ferlinu.

Ég les alltaf allt handritið mörgum sinnum og man allar línur, líka línurnar hjá hinum leikurunum. Í No Time to Think hjálpaði ég öðrum leikurum með línurnar þeirra, því ég kunni allt handritið. Ég legg alltaf upp með það að kynna mér mjög vel þann karakter sem ég er að fara að tulka, les handritið spjaldanna á milli og undirbý mig eins vel og ég mögulega get, enda er það meira en að segja það að stíga inn í hlutverk einhvers sem er ekki maður sjálfur.“

Hann hefur einnig leikið í tugum nemendaverkefna hjá Kvikmyndaskólanum og hefur ávallt verið boðinn og búinn til að hjálpa nemendum þar.

„Mér finnst ofboðslega gaman að geta hjálpað þeim, og ég fæ örugglega mest út úr því sjálfur.“

Hann er líka ávallt boðinn og búinn til að hjálpa þeim sem vilja koma sér á framfæri í bransanum erlendis.

„Mér finnst bara frábært ef ég get orðið öðrum að liði, gefið til baka.“

Einstaklega vel giftur

Einar hefur verið hamingjusamlega giftur í fjórtán ár, hann á þrjú uppkomin börn og sjö barnabörn. Þau hjónin eru búsett bæði á Íslandi og á Spáni, og eiga líka húsnæði á Filippseyjum, en eiginkona Einars er þaðan. Fjölskyldan styður hann heilshugar.

„Þegar ég er á tökustað þá fer ég alveg inn í hlutverkið og kem svo aftur út úr því þegar tökur eru búnar.Ég er svo heppinn að yndislega eiginkonu sem skilur það sem ég er að gera, og hún styður mig í einu og öllu. Auðvitað þarf ég að ferðast víða en þeir sem ráða mig bjóða mér oft að taka hana með mér, sem er lúxus. Við styðjum hvort annað og skiljum hvort annað – það er það mikilvægasta.“

Mikilvægt að gefast ekki upp

Einar tekur undir með því að það er bæði skrítið og fallegt hvað lífið getur verið óútreiknanlegt, og tekið mann í óvæntar áttir. Fyrir fimm árum hefði hann aldrei grunað að hann ætti eftir að enda á þeim stað sem hann er í dag.

„Seinustu fimm ár, ég kalla þetta oft „fallegt brjálæði.” Þetta er allt saman búið að vera eitt stórt ævintýri.“

Hvaða ráð myndir þú gefa þeim sem vilja skipta um starfsferil og hefja feril í leiklist?

„Vertu viss um að þetta sé rétta leiðin, þú þarft virkilega að vilja vinna í þessum geira. Það er mjög mikilvægt að vera með umboðsmann. Sækja námskeið í leiklist og sjá hvort þú finnir sjálfan þig þar. Vertu sterkur. Aldrei gefast upp. Fylgdu draumunum þínum. Settu þér markmið,“ svarar Einar.

„En eitt af því mikilvægasta sem ég hef lært er að maður á alltaf að vera maður sjálfur. Ég er enn sami maðurinn og ég var áður. Ég hef mína vini og fjölskyldu og breytist ekki, jafnvel þótt ég sé leikari. Þegar ég var yngri og í lögreglunni, þá breyttist ég ekki heldur. Ég hef alltaf verið sá sami og ég hef lært að vera góður maður – eins og ég hef alltaf reynt að vera. Að elska og kunna að meta það sem skiptir máli.“

Stefnir hátt

Flestar af þeim myndum sem Einar hefur leikið í hafa verið spennumyndir. Hafandi alist upp við Captain Kangaroo, Gunsmoke og Rawhide, John Wayne og Clint Eastwood þá finnst honum það svo sannarlega ekkert leiðinlegt. 

Af skiljanlegum ástæðum hefur hann oftar en einu sinni verið settur í hlutverk lögreglumanns.

„Og ég hef alltaf nýtt mína reynslu í þeim hlutverkum. Stundum horfi ég á lögregluþætti og hugsa, „Nei, svona gerum við þetta ekki.“ Ég reyni að færa hlutverkinu eins mikið raunsæi og ég get.“

Hann væri til í að prófa gamanhlutverk í framtíðinni, eða leika raðmorðingja. Hann er spenntur fyrir framtíðinni og komandi verkefnum. Hann stefnir ótrauður á frekari frama í leiklistinni. Það sem áður var hobbí hjá honum er núna orðið fullt starf.

„Ég hef oft sagt við konuna mína: „Af hverju byrjaði ég ekki í þessu fyrr?“ En þetta er líf mitt í dag og ég gæti ekki verið hamingjusamari. Þetta er það sem gefur mér kraft, tilgang og gleði. Og svo lengi sem ég fæ að vinna með góðu fólki, þá held ég áfram. Ég set mér markmið á hverju ári og mér hefur alltaf tekist að ná þeim. Markmiðið núna er að sinna þeim verkefnum sem eru framundan og verða betri leikari. Lokamarkmiðið? Óskarsverðlaun. Ég var góð lögga- núna vil ég verða góður leikari, eins góður og ég get orðið. Ég get ekki hugsað mér að gera neitt annað. Ég ætla að starfa í þessum bransa eins lengi og ég get.“