Óttinn selur Davíð Bergmann skrifar 15. september 2025 08:17 Jæja, þá erum við komin aftur að gamla, góða sannleikanum: óttinn selur. Þetta er auðvitað aldagamall sannleikur, hvort sem það eru glæpamenn sem græða á veikum sálum eða stórveldi sem troða á okkur „öryggi og heimsfriði“ með hræðsluáróðri. Svo virðist sem ótti hafi alltaf verið besta söluvaran. Auðvitað ætla ég ekki að reyna að réttlæta myrkraverk Pútíns – þau eru óumdeilanleg. Við höfum vitað af stríðsglæpum hans lengi og sagan mun eflaust dæma hann grimmt, alveg eins og hún gerði við Stalín. En þegar forseti Frakklands er farinn að skipuleggja heilbrigðisþjónustu landsins vegna stríðs við Rússland á maður varla til orð. Situr maður ekki bara eftir með hnút í maganum og hugsar: „Hvað er í gangi?“ Eiga börnin okkar að lifa af kjarnorkuvetur og erfa óbyggilega jörð? Þetta eru ekki lengur vangaveltur heldur raunverulegar áætlanir. Erum við orðin svo blind að við sjáum ekki að við erum að leika okkur að eldi í kringum púðurtunnu? Einn einasti neisti, og búmm! Heimsbruni sem enginn ræður við. Hvað gerir einræðisherra þegar draumar hans hrynja og hann er kominn út í horn? Sagan kennir okkur að slíkir menn eyra engu, sérstaklega þegar þeir sitja á 6.000 kjarnorkusprengjum. Við erum í raun að æsa upp óstöðugan einstakling sem er líklegur til alls. Það virðist vera auðvelt að gleyma því að Rússum var lofað að NATO myndi ekki stækka til austurs. Vörðum við það loforð? Nei. Getur verið að Úkraínustríðið sé afleiðing af þessum óheiðarleika? Já, kannski. Hneykslanlegar viðskiptasnilldir vopnaiðnaðarins Á meðan þessari „sýningu“ er haldið uppi eru hlutabréf vopnaframleiðenda að stökkva upp. Krafa NATO um að þjóðir leggi 5% af þjóðarframleiðslu til varnarmála er hin mesta viðskiptasnilld. Þessir peningar koma ekki úr lausu lofti, heldur eru þeir teknir af velferðarkerfunum. Þýskaland, Frakkland og Ítalía eru dæmi um þetta brjálæði. Þau eiga að eyða meiru í hergögn en þau gera í menntakerfið sitt! Það er líka athyglisvert að aðeins 9 lönd í heiminum eyða 5% af landsframleiðslu sinni í varnarmál og þau eru nánast öll einræðisríki. Hvernig getur þetta verið? Hvað með okkar eigið land? Hvaðan eiga þeir peningar að koma þegar við getum ekki einu sinni byggt fangelsi eða séð um gamla fólkið okkar? Er það eðlilegt? Það er auðvelt að halda því fram að Rússland sé að hrynja að innan vegna efnahagsþvingana og heimatilbúins drónahernaðar Úkraínumanna. Við höfum séð merki um olíu- og vöruskort, auk þess sem efnahagskerfi Rússlands og bandamanna þess, eins og Hvíta-Rússlands, eru í miklum vanda. Verðbólga og vextir stíga hratt upp á við. Þegar þetta nær ákveðnum hæðum er mjög líklegt að almenningur muni rísa upp og steypa þessum stjórnvöldum af stóli. Sögulega séð eru einræðisherrar mest hræddir við eigin þegna, ekki erlendar ríkisstjórnir. Því þegar fólk getur ekki lengur fætt sig og fjölskyldur sínar, þá mun það grípa til örþrifaráða. Það er þá sem fólkið hefur engu að tapa. En þetta er ekki eins einfalt og það lítur út fyrir að vera, miðað við að Kínverjar hafa verið að fjarlægjast rússnesk stjórnvöld og síðasta heimsókn Pútíns til Kína var sögð hafa verið niðurlægjandi fyrir hann. Ísland sem fórnarlamb á stærra taflborði Hvernig getur áróður stjórnmálamanna flætt um allt án gagnrýni? Hverjum er það í hag að setja Ísland upp á skotskífu stórveldanna? Ef þetta snýst um að tilheyra „réttu“ félögunum, þá erum við í mjög slæmum félagsskap. Við megum ekki gleyma því að einn kjarnorkukafbátur getur sprengt helming jarðarinnar. Einn. Og þeir lúra bara við landhelgina okkar. Hvað gerir rotta þegar hún er komin út í horn? Jú, hún stekkur á hálsinn. Pútín gæti auðveldlega notað þessa litlu eyju í Norður-Atlantshafi sem aðvörun til annarra NATO-ríkja. 400.000 Íslendingar gætu verið ásættanlegur fórnarkostnaður. Það er svo sannarlega ekki dýrt að sökkva litlu skeri til að sýna heimsbyggðinni hver ræður. Geðheilbrigði barna okkar: Dýrmætt fórnarlamb Í stað þess að kjósa um framtíðarviðræður við Evrópusambandið ættum við frekar að kjósa um hvort við eigum að vera áfram í þessu hernaðarbandalagi. Það er á kostnað geðheilbrigði okkar allra, þar sem við lifum með stöðugan ótta á meðan þeir útvöldu græða. Sérstaklega er þetta á kostnað barnanna okkar, sem geta ekki sofið fyrir loftslags- og kjarnorkukvíða. Hvað eiga þau að gera? Flýja þennan vonda veruleika sem við erum að taka þátt í að skapa? Sálfræðiþjónusta er ekki til staðar og verður ekki á meðan við eyðum skattfé okkar í hernaðarbrölt. Þetta er hreint og klárt brjálæði. Höfundur er miðflokksmaður og áhugamaður um betra samfélag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Davíð Bergmann Mest lesið Aftur um Fjarðarheiðargöng Stefán Ómar Stefánsson van Hagen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Hverjum þjónar kerfið? Erna Bjarnadóttir Skoðun Fleiri ásælast Grænland en Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hitamál - Saga loftslagsins Höskuldur Búi Jónsson Skoðun RÚV: Þú skalt ekki önnur útvörp hafa! Gunnar Salvarsson Skoðun Þetta varð í alvöru að lögum! Snorri Másson Skoðun Von, hugrekki og virðing við lok lífs Ingrid Kuhlman Skoðun Vínsalarnir og vitorðsmenn þeirra Ögmundur Jónasson Skoðun Halldór 27.12.2025 Halldór Skoðun Skoðun Aftur um Fjarðarheiðargöng Stefán Ómar Stefánsson van Hagen skrifar Skoðun Hitamál - Saga loftslagsins Höskuldur Búi Jónsson skrifar Skoðun Von, hugrekki og virðing við lok lífs Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hverjum þjónar kerfið? Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Vínsalarnir og vitorðsmenn þeirra Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Viðskilnaður Breta við ESB: Sársauki, frelsi og veðmálið um framtíðina Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun RÚV: Þú skalt ekki önnur útvörp hafa! Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Áramótaannáll 2025 Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Vonin sem sneri ekki aftur Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Ljósadýrð loftin gyllir Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Þegar reglugerðir og raunveruleiki rekast á Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hugmyndafræðilegur hornsteinn ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hinn falski raunveruleiki Kristján Fr. Friðbertsson skrifar Skoðun Bandaríkin léku lykilhlutverk í samruna Evrópu sem leiddi til friðar og efnahagslegrar velsældar Kristján Vigfússon skrifar Skoðun Alvarlegar rangfærslur í Hitamálum Eyþór Eðvarðsson skrifar Skoðun Verður Hvalfjörður gerður að einni stærstu rotþró landsins? Haraldur Eiríksson skrifar Skoðun Fleiri ásælast Grænland en Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Mótmæli frá grasrótinni eru orðin saga í Evrópu Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er tímabili friðar að ljúka árið 2026? Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Reykvískir lýðræðisjafnaðarmenn – kjósum oddvita Freyr Snorrason skrifar Skoðun Ástandið, jólavókaflóðið og druslur nútímans Sæunn I. Marinósdóttir skrifar Skoðun Gerið Ásthildi Lóu aftur að ráðherra – taka tvö Eyjólfur Pétur Hafstein skrifar Skoðun Mikilvægi björgunarsveitanna Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Andi hins ókomna á stjórnarheimilinu? Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Var ég ekki nógu mikils virði? Kristján Friðbertsson skrifar Skoðun Jólin eru rökfræðilega yfirnáttúruleg – og sagan sem menn dóu fyrir lifir enn Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Þegar jólasveinninn kemur ekki á hverri nóttu Guðlaugur Kristmundsson skrifar Skoðun 100 lítrar á mínútu Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Stöðugleiki sem viðmið Arnar Laxdal skrifar Skoðun Taktu af skarið – listin að breyta til áður en þú ert tilbúin Þuríður Santos Stefánsdóttir skrifar Sjá meira
Jæja, þá erum við komin aftur að gamla, góða sannleikanum: óttinn selur. Þetta er auðvitað aldagamall sannleikur, hvort sem það eru glæpamenn sem græða á veikum sálum eða stórveldi sem troða á okkur „öryggi og heimsfriði“ með hræðsluáróðri. Svo virðist sem ótti hafi alltaf verið besta söluvaran. Auðvitað ætla ég ekki að reyna að réttlæta myrkraverk Pútíns – þau eru óumdeilanleg. Við höfum vitað af stríðsglæpum hans lengi og sagan mun eflaust dæma hann grimmt, alveg eins og hún gerði við Stalín. En þegar forseti Frakklands er farinn að skipuleggja heilbrigðisþjónustu landsins vegna stríðs við Rússland á maður varla til orð. Situr maður ekki bara eftir með hnút í maganum og hugsar: „Hvað er í gangi?“ Eiga börnin okkar að lifa af kjarnorkuvetur og erfa óbyggilega jörð? Þetta eru ekki lengur vangaveltur heldur raunverulegar áætlanir. Erum við orðin svo blind að við sjáum ekki að við erum að leika okkur að eldi í kringum púðurtunnu? Einn einasti neisti, og búmm! Heimsbruni sem enginn ræður við. Hvað gerir einræðisherra þegar draumar hans hrynja og hann er kominn út í horn? Sagan kennir okkur að slíkir menn eyra engu, sérstaklega þegar þeir sitja á 6.000 kjarnorkusprengjum. Við erum í raun að æsa upp óstöðugan einstakling sem er líklegur til alls. Það virðist vera auðvelt að gleyma því að Rússum var lofað að NATO myndi ekki stækka til austurs. Vörðum við það loforð? Nei. Getur verið að Úkraínustríðið sé afleiðing af þessum óheiðarleika? Já, kannski. Hneykslanlegar viðskiptasnilldir vopnaiðnaðarins Á meðan þessari „sýningu“ er haldið uppi eru hlutabréf vopnaframleiðenda að stökkva upp. Krafa NATO um að þjóðir leggi 5% af þjóðarframleiðslu til varnarmála er hin mesta viðskiptasnilld. Þessir peningar koma ekki úr lausu lofti, heldur eru þeir teknir af velferðarkerfunum. Þýskaland, Frakkland og Ítalía eru dæmi um þetta brjálæði. Þau eiga að eyða meiru í hergögn en þau gera í menntakerfið sitt! Það er líka athyglisvert að aðeins 9 lönd í heiminum eyða 5% af landsframleiðslu sinni í varnarmál og þau eru nánast öll einræðisríki. Hvernig getur þetta verið? Hvað með okkar eigið land? Hvaðan eiga þeir peningar að koma þegar við getum ekki einu sinni byggt fangelsi eða séð um gamla fólkið okkar? Er það eðlilegt? Það er auðvelt að halda því fram að Rússland sé að hrynja að innan vegna efnahagsþvingana og heimatilbúins drónahernaðar Úkraínumanna. Við höfum séð merki um olíu- og vöruskort, auk þess sem efnahagskerfi Rússlands og bandamanna þess, eins og Hvíta-Rússlands, eru í miklum vanda. Verðbólga og vextir stíga hratt upp á við. Þegar þetta nær ákveðnum hæðum er mjög líklegt að almenningur muni rísa upp og steypa þessum stjórnvöldum af stóli. Sögulega séð eru einræðisherrar mest hræddir við eigin þegna, ekki erlendar ríkisstjórnir. Því þegar fólk getur ekki lengur fætt sig og fjölskyldur sínar, þá mun það grípa til örþrifaráða. Það er þá sem fólkið hefur engu að tapa. En þetta er ekki eins einfalt og það lítur út fyrir að vera, miðað við að Kínverjar hafa verið að fjarlægjast rússnesk stjórnvöld og síðasta heimsókn Pútíns til Kína var sögð hafa verið niðurlægjandi fyrir hann. Ísland sem fórnarlamb á stærra taflborði Hvernig getur áróður stjórnmálamanna flætt um allt án gagnrýni? Hverjum er það í hag að setja Ísland upp á skotskífu stórveldanna? Ef þetta snýst um að tilheyra „réttu“ félögunum, þá erum við í mjög slæmum félagsskap. Við megum ekki gleyma því að einn kjarnorkukafbátur getur sprengt helming jarðarinnar. Einn. Og þeir lúra bara við landhelgina okkar. Hvað gerir rotta þegar hún er komin út í horn? Jú, hún stekkur á hálsinn. Pútín gæti auðveldlega notað þessa litlu eyju í Norður-Atlantshafi sem aðvörun til annarra NATO-ríkja. 400.000 Íslendingar gætu verið ásættanlegur fórnarkostnaður. Það er svo sannarlega ekki dýrt að sökkva litlu skeri til að sýna heimsbyggðinni hver ræður. Geðheilbrigði barna okkar: Dýrmætt fórnarlamb Í stað þess að kjósa um framtíðarviðræður við Evrópusambandið ættum við frekar að kjósa um hvort við eigum að vera áfram í þessu hernaðarbandalagi. Það er á kostnað geðheilbrigði okkar allra, þar sem við lifum með stöðugan ótta á meðan þeir útvöldu græða. Sérstaklega er þetta á kostnað barnanna okkar, sem geta ekki sofið fyrir loftslags- og kjarnorkukvíða. Hvað eiga þau að gera? Flýja þennan vonda veruleika sem við erum að taka þátt í að skapa? Sálfræðiþjónusta er ekki til staðar og verður ekki á meðan við eyðum skattfé okkar í hernaðarbrölt. Þetta er hreint og klárt brjálæði. Höfundur er miðflokksmaður og áhugamaður um betra samfélag.
Skoðun Viðskilnaður Breta við ESB: Sársauki, frelsi og veðmálið um framtíðina Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Bandaríkin léku lykilhlutverk í samruna Evrópu sem leiddi til friðar og efnahagslegrar velsældar Kristján Vigfússon skrifar
Skoðun Jólin eru rökfræðilega yfirnáttúruleg – og sagan sem menn dóu fyrir lifir enn Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Taktu af skarið – listin að breyta til áður en þú ert tilbúin Þuríður Santos Stefánsdóttir skrifar