Tilkynningum um heimilisofbeldi til lögreglu fjölgað verulega Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 24. janúar 2024 14:49 Sigríður Björk Guðjónsdóttir ríkislögreglustjóri. Vísir/Vilhelm Ríkislögreglustjóri telur að aukin áherslu á rannsóknir heimilisofbeldismála og stuðning við brotaþola hafi leitt til mikillar fjölgunar tilkynninga um heimilisofbeldi. Þau eru nú tæplega helmingur allra ofbeldisbrota. Ríkislögreglustjóri hefur birt nýja samantekt um tilkynnt ofbeldisbrot til lögreglu, sem hefur fjölgað á síðustu árum. Fjölgunin er sögð meiri en vænta mætti vegna þróunar íbúafjölda. Nokkrir þættir skýri þessa aukningu. „Aukin áhersla lögreglu á rannsóknir heimilisofbeldismála og stuðning við brotaþola hefur leitt til fjölgunar tilkynninga um heimilisofbeldismál, og eru ofbeldisbrot sem tengjast heimilisofbeldi í dag á milli 40 og 50% allra ofbeldisbrota. Fyrir breytt verklag árið 2014 var sambærilegt hlutfall 10 til 20% af ofbeldisbrotum. Þá benda þolendakannanir lögreglu ekki til þess að fleiri verði fyrir ofbeldi nú en áður. Á sama tíma eru vísbendingar um að fleiri tilkynni ofbeldi sem þeir verða fyrir til lögreglu,“ segir í tilkynningu ríkislögreglustjóra. Hnífar koma æ oftar við sögu Fjölgun alvarlegra líkamsárása valdi áhyggjum þar sem fjölgunin skýrist einna helst af fjölgun mála þar sem vopn, þá helst stunguvopn, komi við sögu. Árið 2023 voru 2.132 ofbeldisbrot skráð hjá lögreglu. Þar af voru 1.585 minniháttar líkamsmeiðingar, 187 stórfelldar líkamsárásir og 169 meiriháttar líkamsárásir. Í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásarmálum voru um 90% grunaðra karlmenn og var meðalaldur þeirra aðeins lægri en meðalaldur grunaðra í öllum ofbeldisbrotum tilkynntum til lögreglu. Ekki liggur fyrir greining á brotaþolum í þessum málum. Helstu ástæður þess að mál eru skilgreind stórfelld er notkun á vopni, þá helst egg- eða stunguvopni. Sjaldgæfara er að skotvopn komi við sögu. Tilkynningum til lögreglu og barnaverndar hefur einnig fjölgað marktækt vegna mála þar sem grunur er um að barn beiti ofbeldi. Algengast er þó að börn komi við sögu í heimilisofbeldismálum, sem skýrist meðal annars af bættri meðferð og skráningu slíkra mála hjá lögreglu. Grunaðir í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásum undir 18 ára árið 2023 voru 18% af heildarfjölda og hefur hlutfallið ekki verið hærra frá 2016. Flestir grunaðir árið 2023 voru á aldrinum 26-35 ára, eða 30% af heildarfjölda grunaðra. Beina þurfi börnum af afbrotabraut „Lögreglan hefur bent á að afbrotavarnir eru lykilatriði til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Beina þarf börnum og ungmennum strax frá afbrotum, og á sama tíma tryggja að lögreglan hafi þau verkfæri og mannafla sem þarf til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Reynslan hér og erlendis sýnir að ekki er komið í veg fyrir ofbeldisbrot nema með samvinnu réttarvörslukerfisins við sveitarfélög, heilbrigðis- og menntakerfi auk annarra lykilaðila í hverju nærsamfélagi.“ Vakin er athygli á áhættumati greiningardeildar ríkislögreglustjóra vegna skipulagðrar brotastarfsemi. „Aukin athygli hefur verið sett á hlut ungmenna í afbrotum og tengingum við skipulagða brotastarfsemi. Unnið er að því að greina betur gögn lögreglu sem benda til þess að brotahópar hér á landi nýti sér ungmenni í ýmis verkefni tengd brotastarfsemi, til að mynda fíkniefnasölu og ofbeldisverknað. Þar er verið að huga að því hvort ungmenni sem eru í félagslega viðkvæmri stöðu, búa á viðkvæmum svæðum eða eru í nærumhverfi við brotamenn séu útsettari fyrir áhrifum skipulagðrar brotastarfsemi.“ Frumvörp í vinnslu Dómsmálaráðherra hafi veitt auknu fjármagni til lögreglu vegna skipulagðrar brotastarfsemi og samfélagslöggæslu til að tryggja skilvirkari löggæslu og öflugra viðbragð réttarvörslukerfisins. Þá hafi ráðherra lagt fram frumvarp um breytingu á vopnalögum, sem nú er endurflutt sem 349. mál á núverandi þingi og kynnt að frumvarp um breytingar á lögreglulögum nr. 90/1996 vegna afbrotavarna, vopnaburðar og eftirlits með lögreglu verði lagt fram á nýjan leik á Alþingi. „Unnið er að því að samhæfa forvarnir og fræðslu og þróa svæðisbundið samráð gegn afbrotum hjá lögregluembættunum, með sérstaka áherslu á börn og ungmenni. Þá hefur lögreglan bent á nauðsyn þess að samræma og bæta meðferð mála ósakhæfra og sakhæfra barna út frá alþjóðlegum ráðleggingum um barnvænt réttarvörslukerfi, m.a. við afgreiðslu Alþingis á nýrri framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar.“ Brýnt sé að þær refsiheimildir sem séu til staðar í lögum séu nýttar, með samræmdum hætti og hægt sé að fullnusta þá dóma sem falli gagnvart sakhæfum einstaklingum. Lögreglumál Heimilisofbeldi Barnavernd Fangelsismál Alþingi Ofbeldi gegn börnum Mest lesið Trump um Grænland: „Við verðum að eignast þetta land“ Erlent Sjötíu milljóna starfslokasamningur sex mánuðum eftir endurkjör Innlent Suðurkóresk börn send úr landi eins og „farangur“ Erlent „Hann má alveg reyna að vera fyndinn mín vegna“ Innlent Minnist móður sinnar sem lést í morgun Innlent Öflugir Austfirðingar spara borginni hundruð milljóna Innlent Sólveig Anna segir sjálftöku Þórarins skefjalausa Innlent Hyggst leggja 25 prósent toll á allar innfluttar bifreiðar Erlent Dularfullu blettirnir eigi sér eðlilegar skýringar Innlent Fjarlægja plasthanska af dælum og gefa fjölnota í staðinn Innlent Fleiri fréttir Barnavernd með í för þegar lögregla stöðvaði ræktun í Mosfellsbæ Minnist móður sinnar sem lést í morgun Sólveig Anna segir sjálftöku Þórarins skefjalausa Nýbakaðir foreldrar sjúkir í nafnið Aþenu Kynna nýjan rektor í dag að loknu kjöri Fjarlægja plasthanska af dælum og gefa fjölnota í staðinn Öflugir Austfirðingar spara borginni hundruð milljóna „Hann má alveg reyna að vera fyndinn mín vegna“ Óboðlegt að borgin haldi foreldrum í óvissu lengur Sjötíu milljóna starfslokasamningur sex mánuðum eftir endurkjör Lélegur árangur í PISA vegna símanotkunar og einkunnaverðbólgu „Gamla Þingborg“ í Flóa verður rifin fyrir breikkun þjóðvegarins Berskjöldun oft hluti af því að sækja réttlæti þegar dómstólar bregðast Gæsluvarðhald tveggja stytt um tvær vikur Sjálfstæðisflokkur skákar Samfylkingu Umdeildu trén á bak og burt og spennandi möguleikar í stöðunni Vendingar í nýrri könnun, fjölskyldu hótað og vorboði Dularfullu blettirnir eigi sér eðlilegar skýringar Skipstjóri Höddu hafi ekki gætt að sér Jón Trausti tekur við ritstjórninni af föður sínum Var skylt að afhenda Brúneggjagögnin eftir allt saman Áfrýjaði og fékk mun þyngri dóm fyrir að nauðga stjúpdóttur Ekkert bendi til að vatnið sé óneysluhæft Hvert og eitt sveitarfélag ákveður laun sinna bæjarstjóra „Fall er fararheill“ Börn upplifi sig vanmáttug í samskiptum við réttarkerfið Áhyggjur af dýravelferð í réttum: Lömb troðast undir í margmenni Óttast afleiðingar hærri veiðigjalda Tveir neita sök og þriðji hugsar sig um í Teslu-íkveikjumáli Fara í mál við íslenska ríkið og Arctic Sea Farm Sjá meira
Ríkislögreglustjóri hefur birt nýja samantekt um tilkynnt ofbeldisbrot til lögreglu, sem hefur fjölgað á síðustu árum. Fjölgunin er sögð meiri en vænta mætti vegna þróunar íbúafjölda. Nokkrir þættir skýri þessa aukningu. „Aukin áhersla lögreglu á rannsóknir heimilisofbeldismála og stuðning við brotaþola hefur leitt til fjölgunar tilkynninga um heimilisofbeldismál, og eru ofbeldisbrot sem tengjast heimilisofbeldi í dag á milli 40 og 50% allra ofbeldisbrota. Fyrir breytt verklag árið 2014 var sambærilegt hlutfall 10 til 20% af ofbeldisbrotum. Þá benda þolendakannanir lögreglu ekki til þess að fleiri verði fyrir ofbeldi nú en áður. Á sama tíma eru vísbendingar um að fleiri tilkynni ofbeldi sem þeir verða fyrir til lögreglu,“ segir í tilkynningu ríkislögreglustjóra. Hnífar koma æ oftar við sögu Fjölgun alvarlegra líkamsárása valdi áhyggjum þar sem fjölgunin skýrist einna helst af fjölgun mála þar sem vopn, þá helst stunguvopn, komi við sögu. Árið 2023 voru 2.132 ofbeldisbrot skráð hjá lögreglu. Þar af voru 1.585 minniháttar líkamsmeiðingar, 187 stórfelldar líkamsárásir og 169 meiriháttar líkamsárásir. Í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásarmálum voru um 90% grunaðra karlmenn og var meðalaldur þeirra aðeins lægri en meðalaldur grunaðra í öllum ofbeldisbrotum tilkynntum til lögreglu. Ekki liggur fyrir greining á brotaþolum í þessum málum. Helstu ástæður þess að mál eru skilgreind stórfelld er notkun á vopni, þá helst egg- eða stunguvopni. Sjaldgæfara er að skotvopn komi við sögu. Tilkynningum til lögreglu og barnaverndar hefur einnig fjölgað marktækt vegna mála þar sem grunur er um að barn beiti ofbeldi. Algengast er þó að börn komi við sögu í heimilisofbeldismálum, sem skýrist meðal annars af bættri meðferð og skráningu slíkra mála hjá lögreglu. Grunaðir í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásum undir 18 ára árið 2023 voru 18% af heildarfjölda og hefur hlutfallið ekki verið hærra frá 2016. Flestir grunaðir árið 2023 voru á aldrinum 26-35 ára, eða 30% af heildarfjölda grunaðra. Beina þurfi börnum af afbrotabraut „Lögreglan hefur bent á að afbrotavarnir eru lykilatriði til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Beina þarf börnum og ungmennum strax frá afbrotum, og á sama tíma tryggja að lögreglan hafi þau verkfæri og mannafla sem þarf til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Reynslan hér og erlendis sýnir að ekki er komið í veg fyrir ofbeldisbrot nema með samvinnu réttarvörslukerfisins við sveitarfélög, heilbrigðis- og menntakerfi auk annarra lykilaðila í hverju nærsamfélagi.“ Vakin er athygli á áhættumati greiningardeildar ríkislögreglustjóra vegna skipulagðrar brotastarfsemi. „Aukin athygli hefur verið sett á hlut ungmenna í afbrotum og tengingum við skipulagða brotastarfsemi. Unnið er að því að greina betur gögn lögreglu sem benda til þess að brotahópar hér á landi nýti sér ungmenni í ýmis verkefni tengd brotastarfsemi, til að mynda fíkniefnasölu og ofbeldisverknað. Þar er verið að huga að því hvort ungmenni sem eru í félagslega viðkvæmri stöðu, búa á viðkvæmum svæðum eða eru í nærumhverfi við brotamenn séu útsettari fyrir áhrifum skipulagðrar brotastarfsemi.“ Frumvörp í vinnslu Dómsmálaráðherra hafi veitt auknu fjármagni til lögreglu vegna skipulagðrar brotastarfsemi og samfélagslöggæslu til að tryggja skilvirkari löggæslu og öflugra viðbragð réttarvörslukerfisins. Þá hafi ráðherra lagt fram frumvarp um breytingu á vopnalögum, sem nú er endurflutt sem 349. mál á núverandi þingi og kynnt að frumvarp um breytingar á lögreglulögum nr. 90/1996 vegna afbrotavarna, vopnaburðar og eftirlits með lögreglu verði lagt fram á nýjan leik á Alþingi. „Unnið er að því að samhæfa forvarnir og fræðslu og þróa svæðisbundið samráð gegn afbrotum hjá lögregluembættunum, með sérstaka áherslu á börn og ungmenni. Þá hefur lögreglan bent á nauðsyn þess að samræma og bæta meðferð mála ósakhæfra og sakhæfra barna út frá alþjóðlegum ráðleggingum um barnvænt réttarvörslukerfi, m.a. við afgreiðslu Alþingis á nýrri framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar.“ Brýnt sé að þær refsiheimildir sem séu til staðar í lögum séu nýttar, með samræmdum hætti og hægt sé að fullnusta þá dóma sem falli gagnvart sakhæfum einstaklingum.
Lögreglumál Heimilisofbeldi Barnavernd Fangelsismál Alþingi Ofbeldi gegn börnum Mest lesið Trump um Grænland: „Við verðum að eignast þetta land“ Erlent Sjötíu milljóna starfslokasamningur sex mánuðum eftir endurkjör Innlent Suðurkóresk börn send úr landi eins og „farangur“ Erlent „Hann má alveg reyna að vera fyndinn mín vegna“ Innlent Minnist móður sinnar sem lést í morgun Innlent Öflugir Austfirðingar spara borginni hundruð milljóna Innlent Sólveig Anna segir sjálftöku Þórarins skefjalausa Innlent Hyggst leggja 25 prósent toll á allar innfluttar bifreiðar Erlent Dularfullu blettirnir eigi sér eðlilegar skýringar Innlent Fjarlægja plasthanska af dælum og gefa fjölnota í staðinn Innlent Fleiri fréttir Barnavernd með í för þegar lögregla stöðvaði ræktun í Mosfellsbæ Minnist móður sinnar sem lést í morgun Sólveig Anna segir sjálftöku Þórarins skefjalausa Nýbakaðir foreldrar sjúkir í nafnið Aþenu Kynna nýjan rektor í dag að loknu kjöri Fjarlægja plasthanska af dælum og gefa fjölnota í staðinn Öflugir Austfirðingar spara borginni hundruð milljóna „Hann má alveg reyna að vera fyndinn mín vegna“ Óboðlegt að borgin haldi foreldrum í óvissu lengur Sjötíu milljóna starfslokasamningur sex mánuðum eftir endurkjör Lélegur árangur í PISA vegna símanotkunar og einkunnaverðbólgu „Gamla Þingborg“ í Flóa verður rifin fyrir breikkun þjóðvegarins Berskjöldun oft hluti af því að sækja réttlæti þegar dómstólar bregðast Gæsluvarðhald tveggja stytt um tvær vikur Sjálfstæðisflokkur skákar Samfylkingu Umdeildu trén á bak og burt og spennandi möguleikar í stöðunni Vendingar í nýrri könnun, fjölskyldu hótað og vorboði Dularfullu blettirnir eigi sér eðlilegar skýringar Skipstjóri Höddu hafi ekki gætt að sér Jón Trausti tekur við ritstjórninni af föður sínum Var skylt að afhenda Brúneggjagögnin eftir allt saman Áfrýjaði og fékk mun þyngri dóm fyrir að nauðga stjúpdóttur Ekkert bendi til að vatnið sé óneysluhæft Hvert og eitt sveitarfélag ákveður laun sinna bæjarstjóra „Fall er fararheill“ Börn upplifi sig vanmáttug í samskiptum við réttarkerfið Áhyggjur af dýravelferð í réttum: Lömb troðast undir í margmenni Óttast afleiðingar hærri veiðigjalda Tveir neita sök og þriðji hugsar sig um í Teslu-íkveikjumáli Fara í mál við íslenska ríkið og Arctic Sea Farm Sjá meira