Frítekjumark eftirlauna er óvirkt Sigurður T. Garðarsson skrifar 18. nóvember 2020 16:00 Frítekjumark eftirlauna frá lífeyrissjóðum er óvirkt hjá Tryggingastofnun. Ætli Ásmundur Einar viti af þessu? Á vefsíðu skattsinns (rsk.is) er listi yfir lögbundna lífeyrissjóði. Listinn inniheldur nöfn lífeyrissjóða sem hafa orðið lífeyrissjóður í heiti sínu, en á listanum eru nokkrir lífeyrissjóðir sem hafa orðið eftirlaunasjóður í heiti sínu. Ekki er gott að vita hvort TR (Tryggingastofnun) á við þessa eftirlaunasjóði, þegar hún veitir eftirlaunaþegum þeirra réttmætt 100 þúsund króna frítekjumark og jafnframt 25 þúsund króna frítekjumark af öðrum tekjum (t.d. fjármagnstekjum), en neitar eftirlaunaþegum lífeyrissjóða um sama rétt. Á Reiknivél lífeyris 2020 hjá TR er eftirfarandi skýring við reit sem heitir: Tekjur m.a. af atvinnu, eftirlaun og atvinnuleysisbætur (?) Þegar smellt er á (?) kemur upp gluggi þar sem m.a. Stendur: „Með tekjum af atvinnu er átt við laun og aðrar starfstengdar greiðslur, s.s. eftirlaun frá fyrirtækjum og stofnunum (ekki frá lífeyrissjóðum)“. Í skýringum á vefsíðu skattsins þar sem fjallað er um vinnulaun segir: „Eftirlaun sem greidd eru frá vinnuveitanda teljast til vinnulauna“. TR skákar líklega í skjóli þessarar setningar með túlkun sinni á mismunun milli eftirlaunaþega (eftirlaunasjóða og lífeyrissjóða) við ráðstöfun frítekjumarks eftirlauna. Setningin fjallar um eftirlaun sem einn þátt vinnulauna (aðrar starfstengdar greiðslur), en ekki á tæmandi hátt. Til eftirlauna hljóta einnig að teljast vinnulaunin sem greidd eru með dreifðum mánaðarlegum greiðslum eftir 67 ára aldur, Jafnt frá lífeyrissjóðum, sem eftirlaunasjóðum. Engin rök eru fyrir annarri túlkun. Eins konar svikamylla - allavega ósamræmi sambærilegra mála. 25 þúsund króna almenna frítekjumarkið, sem er lögfest í lögunum um almannatryggingar (23.gr. 1.mgr.) á við aðrar tekjur, en atvinnutekjur og hafa fjármagnstekjur mest áhrif á þetta frítekjumark ellilífeyrisþega. Fjármagnstekjur teljast m.a. vextir og verðbætur af bankainnistæðum, arðgreiðslur, húsaleigutekjur og söluhagnaður t.d. af frístundahúsum (sumarbústöðum). Allir lífeyrisþegar sem fá ellilaun frá lífeyrissjóðum lenda í eins konar svikamyllu hjá TR, með skerðingu ellilífeyris um 45% af upphæð ellilaunanna frá lífeyrissjóðnum og neitun um frítekjumarkið af þessum atvinnutekjum, en í staðinn eru ellilaunin samþætt við frítekjumark fjármagnstekna. Þetta á reyndar ekki við, eins og áður er bent á, um ellilífeyrisþegana sem fá ellilaunin frá „eftirlaunasjóðum fyrirtækja og stofnana“. Þeir fá notið þessa frítekjumarks að fullu. Í lögum um almannatryggingar, þ.e. í VI. kafla, nánar tiltekið í 47. gr. segir: „Þegar teknar eru ákvarðanir um réttindi og skyldur samkvæmt lögum þessum gilda stjórnsýslulög nema umsækjanda eða greiðsluþega sé veittur betri réttur samkvæmt þessum lögum eða öðrum lögum sem við eiga. Gæta skal samræmis við ákvörðun sambærilegra mála“. Nærtækast er að vísa í jafnréttisreglu stjórnsýslulaga um mistúlkun TR á að einn lífeyrissjóður geti verið að greiða starfstengd ellilaun, en annar ekki. Hvaða þýðingu hefur orðalagið um að eiga betri rétt ef þess er getið í þessum lögum eða öðrum sem við eiga? Síðasta setningin í ofangreindri málsgrein segir reyndar alla söguna um vegvillu TR. Í framhaldinu er því vert að skoða hvernig atvinnutengda frítekjumarkið er gert óvirkt hjá flestum ellilífeyrisþegum, en ekki hjá sumum. „Fjármagnstekju dreifingar tilboðið“ , virk og óvirk frítekjumörk. Í 16. gr. 11.mgr. Almannatryggingalaga er svohljóðandi tilboð: „Tryggingastofnun ríkisins er heimilt, að ósk lífeyrisþega, að dreifa eigin tekjum lífeyrisþegans sem stafa af fjármagnstekjum sem leystar hafa verið út í einu lagi á allt að 10 ár. Ekki er heimilt að dreifa slíkum tekjum oftar en einu sinni á hverju tímabili“. Alkunna er hvernig ellilífeyrisþegar, sem byggt hafa sér sælureit í sveitinni, á löngum tíma, á eins hagkvæman hátt og þeim er mögulegt, með ómældri vinnu, ást og umhyggju, lenda í fjárhagslegri sjálfheldu, ef þeir vilja eða þurfa að selja sælureitinn af einhverjum ástæðum. Á skattaskýrslu er sumarbústaðurinn jafnan ekki hátt verðmetinn og markaðsverð oftast talsvert hærra (söluhagnaður)‚ því verið er að selja sælureit (með útivistarsvæði, blómabeðum, trjárækt, girtri lóð og heimkeyrslu). Hjón sem auk ellilífeyris frá TR fá ellilaun frá lífeyrissjóði, hafa óvirkt frítekjumark af atvinnutekjum en virkt frítekjumark af fjármagnstekjum samkvæmt vinnureglu stofnunarinnar. Þau hafa sáralítinn hag af almenna 10 ára frítekjumarks tilboðinu. Þessu er öfugt farið ef hjónin fá eftirlaunin úr „eftirlaunasjóðum“. Þar eru frítekjumörkin virk og jafnvel milljóna tekjur í húfi. Með því að láta reiknivél lífeyris 2020 á vefsíðu TR (https://www.tr.is/reiknivel/) reikna tilbúið dæmi með sömu ellilauna upphæð frá „eftirlaunasjóði“ og síðan lífeyrissjóði, þar sem þær eru færðar inn, í samræmi við tilskilin fyrirmæli, við reiti reiknivélarinnar og jafnframt upphæð frítekjumarks fjármagnstekna í sinn reit, fæst glögg mynd af mismuninum á hvern einstakling. Niðurstaðan milli hjónanna sem selja sælureitinn er sláandi. Fyrir hjón sem fá tekjur frá „eftirlaunasjóðum” munu þau hafa samkvæmt eiknivélinni, að frádregnum sköttum, rúml. 6,9 milljónir króna á 10 árum í auknar ráðstöfunartekjur1). Þar munar mestu að engin skerðing verður á eftirlaunagreiðslum TR á tímabilinu. Segja mætti að virka frítekjumarkið af fjármagnstekjum hjónanna færi þeim 6 milljónir króna og að auki fá þau tæp 70% (900 þús.) upp í hugsanlegan fjármagnstekjuskatt af 6 milljóna fjármagnstekjunum. Handhafar tekna frá lífeyrissjóðum (seinni hjónin) lenda hins vegar í svikamyllunni. Fá ekki launatengt frítekjumark (ellilaunin reiknuð sem fjármagnstekjur). Frítekjumark vinnulauna óvirkt og eftirlaunagreiðslur TR lækkaðar um 45 þúsund krónur á mánuði. Þau verða því af þeim 6,9 milljóna króna ráðstöfunartekjum sem hin hjónin fá á þessum 10 árum og þurfa auk þessa að greiða rúmlega 1,3 milljónir í fjármagnstekjuskatt2). 1)Mismunur ráðstöfunartekna eftir skatta 345,660- kr á hvorn maka í 10 ár (3,456,600-). Hjón 3,456,600x2=6,913,200- kr. 2) Af 6 milljónum króna fjármagnstekjum er lögboðinn fjármagnstekjuskattur 1,3 milljónir. Að lokum til félags- og jafnréttismálaráðherra. Á pistlum í öðrum fjölmiðlum hefur verið bent á enn víðtækari réttarfarsleg, fjárhagsleg og félagsleg áhrif, sem misréttið og hártoganir TR hafa á frítekjumark eftirlauna hjá skjólstæðingum lífeyrissjóða. Eins og í ofangreindum dæmum og tilvísunum snýr ranglætið og fjárhagslega misbeitingin fyrst og fremst að brotum á jafnræðisreglu stjórnsýslulaga. Hver í stjórnsýslunni það er sem á að leiðrétta svona valdníðslu er ekki á færi leikmanns að fullyrða um, en pólitísk og siðferðisleg ábyrgð er líklegast á herðum félags- og jafnréttismálaráðherra Ásmundar Einars Daðasonar. Höfundur er fótgönguliði í Gráa hernum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eldri borgarar Lífeyrissjóðir Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Frítekjumark eftirlauna frá lífeyrissjóðum er óvirkt hjá Tryggingastofnun. Ætli Ásmundur Einar viti af þessu? Á vefsíðu skattsinns (rsk.is) er listi yfir lögbundna lífeyrissjóði. Listinn inniheldur nöfn lífeyrissjóða sem hafa orðið lífeyrissjóður í heiti sínu, en á listanum eru nokkrir lífeyrissjóðir sem hafa orðið eftirlaunasjóður í heiti sínu. Ekki er gott að vita hvort TR (Tryggingastofnun) á við þessa eftirlaunasjóði, þegar hún veitir eftirlaunaþegum þeirra réttmætt 100 þúsund króna frítekjumark og jafnframt 25 þúsund króna frítekjumark af öðrum tekjum (t.d. fjármagnstekjum), en neitar eftirlaunaþegum lífeyrissjóða um sama rétt. Á Reiknivél lífeyris 2020 hjá TR er eftirfarandi skýring við reit sem heitir: Tekjur m.a. af atvinnu, eftirlaun og atvinnuleysisbætur (?) Þegar smellt er á (?) kemur upp gluggi þar sem m.a. Stendur: „Með tekjum af atvinnu er átt við laun og aðrar starfstengdar greiðslur, s.s. eftirlaun frá fyrirtækjum og stofnunum (ekki frá lífeyrissjóðum)“. Í skýringum á vefsíðu skattsins þar sem fjallað er um vinnulaun segir: „Eftirlaun sem greidd eru frá vinnuveitanda teljast til vinnulauna“. TR skákar líklega í skjóli þessarar setningar með túlkun sinni á mismunun milli eftirlaunaþega (eftirlaunasjóða og lífeyrissjóða) við ráðstöfun frítekjumarks eftirlauna. Setningin fjallar um eftirlaun sem einn þátt vinnulauna (aðrar starfstengdar greiðslur), en ekki á tæmandi hátt. Til eftirlauna hljóta einnig að teljast vinnulaunin sem greidd eru með dreifðum mánaðarlegum greiðslum eftir 67 ára aldur, Jafnt frá lífeyrissjóðum, sem eftirlaunasjóðum. Engin rök eru fyrir annarri túlkun. Eins konar svikamylla - allavega ósamræmi sambærilegra mála. 25 þúsund króna almenna frítekjumarkið, sem er lögfest í lögunum um almannatryggingar (23.gr. 1.mgr.) á við aðrar tekjur, en atvinnutekjur og hafa fjármagnstekjur mest áhrif á þetta frítekjumark ellilífeyrisþega. Fjármagnstekjur teljast m.a. vextir og verðbætur af bankainnistæðum, arðgreiðslur, húsaleigutekjur og söluhagnaður t.d. af frístundahúsum (sumarbústöðum). Allir lífeyrisþegar sem fá ellilaun frá lífeyrissjóðum lenda í eins konar svikamyllu hjá TR, með skerðingu ellilífeyris um 45% af upphæð ellilaunanna frá lífeyrissjóðnum og neitun um frítekjumarkið af þessum atvinnutekjum, en í staðinn eru ellilaunin samþætt við frítekjumark fjármagnstekna. Þetta á reyndar ekki við, eins og áður er bent á, um ellilífeyrisþegana sem fá ellilaunin frá „eftirlaunasjóðum fyrirtækja og stofnana“. Þeir fá notið þessa frítekjumarks að fullu. Í lögum um almannatryggingar, þ.e. í VI. kafla, nánar tiltekið í 47. gr. segir: „Þegar teknar eru ákvarðanir um réttindi og skyldur samkvæmt lögum þessum gilda stjórnsýslulög nema umsækjanda eða greiðsluþega sé veittur betri réttur samkvæmt þessum lögum eða öðrum lögum sem við eiga. Gæta skal samræmis við ákvörðun sambærilegra mála“. Nærtækast er að vísa í jafnréttisreglu stjórnsýslulaga um mistúlkun TR á að einn lífeyrissjóður geti verið að greiða starfstengd ellilaun, en annar ekki. Hvaða þýðingu hefur orðalagið um að eiga betri rétt ef þess er getið í þessum lögum eða öðrum sem við eiga? Síðasta setningin í ofangreindri málsgrein segir reyndar alla söguna um vegvillu TR. Í framhaldinu er því vert að skoða hvernig atvinnutengda frítekjumarkið er gert óvirkt hjá flestum ellilífeyrisþegum, en ekki hjá sumum. „Fjármagnstekju dreifingar tilboðið“ , virk og óvirk frítekjumörk. Í 16. gr. 11.mgr. Almannatryggingalaga er svohljóðandi tilboð: „Tryggingastofnun ríkisins er heimilt, að ósk lífeyrisþega, að dreifa eigin tekjum lífeyrisþegans sem stafa af fjármagnstekjum sem leystar hafa verið út í einu lagi á allt að 10 ár. Ekki er heimilt að dreifa slíkum tekjum oftar en einu sinni á hverju tímabili“. Alkunna er hvernig ellilífeyrisþegar, sem byggt hafa sér sælureit í sveitinni, á löngum tíma, á eins hagkvæman hátt og þeim er mögulegt, með ómældri vinnu, ást og umhyggju, lenda í fjárhagslegri sjálfheldu, ef þeir vilja eða þurfa að selja sælureitinn af einhverjum ástæðum. Á skattaskýrslu er sumarbústaðurinn jafnan ekki hátt verðmetinn og markaðsverð oftast talsvert hærra (söluhagnaður)‚ því verið er að selja sælureit (með útivistarsvæði, blómabeðum, trjárækt, girtri lóð og heimkeyrslu). Hjón sem auk ellilífeyris frá TR fá ellilaun frá lífeyrissjóði, hafa óvirkt frítekjumark af atvinnutekjum en virkt frítekjumark af fjármagnstekjum samkvæmt vinnureglu stofnunarinnar. Þau hafa sáralítinn hag af almenna 10 ára frítekjumarks tilboðinu. Þessu er öfugt farið ef hjónin fá eftirlaunin úr „eftirlaunasjóðum“. Þar eru frítekjumörkin virk og jafnvel milljóna tekjur í húfi. Með því að láta reiknivél lífeyris 2020 á vefsíðu TR (https://www.tr.is/reiknivel/) reikna tilbúið dæmi með sömu ellilauna upphæð frá „eftirlaunasjóði“ og síðan lífeyrissjóði, þar sem þær eru færðar inn, í samræmi við tilskilin fyrirmæli, við reiti reiknivélarinnar og jafnframt upphæð frítekjumarks fjármagnstekna í sinn reit, fæst glögg mynd af mismuninum á hvern einstakling. Niðurstaðan milli hjónanna sem selja sælureitinn er sláandi. Fyrir hjón sem fá tekjur frá „eftirlaunasjóðum” munu þau hafa samkvæmt eiknivélinni, að frádregnum sköttum, rúml. 6,9 milljónir króna á 10 árum í auknar ráðstöfunartekjur1). Þar munar mestu að engin skerðing verður á eftirlaunagreiðslum TR á tímabilinu. Segja mætti að virka frítekjumarkið af fjármagnstekjum hjónanna færi þeim 6 milljónir króna og að auki fá þau tæp 70% (900 þús.) upp í hugsanlegan fjármagnstekjuskatt af 6 milljóna fjármagnstekjunum. Handhafar tekna frá lífeyrissjóðum (seinni hjónin) lenda hins vegar í svikamyllunni. Fá ekki launatengt frítekjumark (ellilaunin reiknuð sem fjármagnstekjur). Frítekjumark vinnulauna óvirkt og eftirlaunagreiðslur TR lækkaðar um 45 þúsund krónur á mánuði. Þau verða því af þeim 6,9 milljóna króna ráðstöfunartekjum sem hin hjónin fá á þessum 10 árum og þurfa auk þessa að greiða rúmlega 1,3 milljónir í fjármagnstekjuskatt2). 1)Mismunur ráðstöfunartekna eftir skatta 345,660- kr á hvorn maka í 10 ár (3,456,600-). Hjón 3,456,600x2=6,913,200- kr. 2) Af 6 milljónum króna fjármagnstekjum er lögboðinn fjármagnstekjuskattur 1,3 milljónir. Að lokum til félags- og jafnréttismálaráðherra. Á pistlum í öðrum fjölmiðlum hefur verið bent á enn víðtækari réttarfarsleg, fjárhagsleg og félagsleg áhrif, sem misréttið og hártoganir TR hafa á frítekjumark eftirlauna hjá skjólstæðingum lífeyrissjóða. Eins og í ofangreindum dæmum og tilvísunum snýr ranglætið og fjárhagslega misbeitingin fyrst og fremst að brotum á jafnræðisreglu stjórnsýslulaga. Hver í stjórnsýslunni það er sem á að leiðrétta svona valdníðslu er ekki á færi leikmanns að fullyrða um, en pólitísk og siðferðisleg ábyrgð er líklegast á herðum félags- og jafnréttismálaráðherra Ásmundar Einars Daðasonar. Höfundur er fótgönguliði í Gráa hernum.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun