Er metanvæðingin óttalegt prump? Ottó Elíasson skrifar 17. júlí 2023 13:00 Undanfarin misseri hafa borist okkur vægast sagt misvísandi skilaboð af ástandi metan-mála á Íslandi. Sorpa hamast við að framleiða meira metan en áður og áformar aðgerðir til að mæta aukinni eftirspurn. Tölfræði um eldsneytissölu á metani á Akureyri sýnir einnig glöggt að salan hefur aukist jafnt og þétt undanfarin ár, svo eftirspurn eftir metani sem eldsneyti á ökutæki virðist ekki vera vandamál. Þrátt fyrir þetta hafa innviðir rýrnað og framleiðslan á metani frá aflögðum urðunarstað á Glerárdal ofan Akureyrar hefur verið til vandræða. Þá hefur Akureyrarbær nýverið tekið ákvörðun um að veðja ekki lengur á metan-hestinn fyrir strætisvagna bæjarins, því hann er orðinn einsog Sörli eftir Skúlaskeið, með blóðga leggi og brostin lungu, og vonlegt er að hann detti dauður niður á bökkum Glerár innan örfárra ára. Í sömu andrá ber framkvæmdastjóri FÍB af því fregnir að örfáir metanbílar hafi verið fluttir inn til landsins uppá síðkastið, og skýrist þetta fyrst og fremst af fátæklegum innviðum. Það er sannarlega dapurlegt ef það verður niðurstaðan að metan-stöðinni á Akureyri verði á endanum lokað, og ekki verði lengur unnt að aka landshluta á milli á þessum ágæta orkugjafa. En hvað er málið með þetta metan? Við sem samfélag gætum auðvitað tekið ákvörðun um að hætta þessu metan-brasi og fasað þá tækni út hérlendis, þetta er kannski bara deyjandi tækni, einsog látið var í veðri vaka í nýlegri frétt á RÚV? Eigum við ekki nóg rafmagn í rafbílaflotann? Okkur gengur nú ágætlega að kaupa rafbíla, við flytjum jú inn næstflesta rafbíla í heimi (m.v. höfðatölu), og það er sannarlega hið besta mál. En þrátt fyrir aukin innkaup á rafbílum stefnir í að við sláum met í olíuinnflutningi til landsins í ár. Árlega brennum við nefnilega um milljón tonnum af olíu til að knýja áfram samfélagið. Það samsvarar um 1000 Laugardalslaugum á hverju ári. Þrjár laugar á dag, í ljósum logum. Ein frá miðnætti fram að hádegi, önnur frá hádegi fram yfir kvöldfréttir sjónvarps og sú þriðja aftur fram að miðnætti. Til að ná markmiðum okkar um að hætta að nota jarðefnaeldsneyti þurfum við að trappa niður notkun okkar um 60 Laugardalslaugar á ári. Það er ærið verkefni. Því þótt rafbílaumskiptin gangi ágætlega er af nógu að taka þegar kemur að orkuskiptum. Sem samfélag höfum við ekki efni á því að glutra niður tækifærum til orkuskipta. Metanið er einföld og þekkt leið, þótt hún þyki kannski pínu gamaldags og ekki alveg jafn rennileg og glansandi Tesla. Metan verður áfram að vera hluti af eldsneytisflórunni á Íslandi. Það er einmitt stefnan á meginlandi Evrópu og á Norðurlöndunum. Framleiðsla á metangasi úr lífmassa hefur aukist jafnt og þétt á undanförnum 10 árum í Evrópu. Með REPowerEU orkustefnu ESB, er ráðgert að tífalda framleiðslu á metangasi fyrir árið 2030. Þó það gæti orðið snúið í sjálfu sér að ná því markmiði, er alveg ljóst að metangas mun gegna þónokkru hlutverki í orkuskiptum í Evrópu, og því ætti það ekki líka að geta gengið hér? Ennfremur má benda á að lífmassi, sem nýta má til framleiðslu á metangasi, er að stærstum hluta nær ónýtt auðlind á Íslandi. Þessari auðlind er sóað. Með uppbyggingu á lífgasvinnslu t.d. í Líforkugörðum á Eyjafjarðarsvæðinu sem nýtti aðföng jafnvel víðar að landinu, mætti ná fram samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda sem næmi um 1% af samdráttarmarkmiðum okkar fyrir árið 2030. Það er drjúgt. Uppgjörið vegna Kyoto samkomulagsins mun að líkindum kosta ríkissjóð um 800 milljónir, og verðmiðinn fyrir að brjóta Parísarsamkomulagið verður talsvert hærri ef fram heldur sem horfir. Það er miklu betra að þessa fjármuni núna til uppbyggingar innanlands og fjárfesta í gagnreyndum og þekktum lausnum sem vitað er að skila árangri, og nýta jafnframt auðlindir sem nú er að miklu leyti sóað. Nýtum þær lífauðlindir sem hent er í dag til að framleiða metangas á samgöngutæki og eflum þann markað sem þó hefur skapast og tryggjum stöðugleika í framboði á a.m.k. tveimur stöðum á landinu til framtíðar, sem marka eina fjölförnustu leið landsins. Að endingu er ágætt að hafa eftirfarandi staðreynd í huga. Í fallegri, (vonandi ekki alltof) fjarlægri framtíð, þegar samfélagið og hagkerfið verða óháð jarðefnaeldsneyti, og allri okkar orkunotkun verður svalað með sól, vindi, vatnsföllum og jarðhita, verður samt ennþá til metangas. Meðan mannfólk borðar mat og stundar landbúnað, hvort sem er dýrahald eða akuryrkju, verður alltaf til metangas við óhjákvæmilegt niðurbrot á lífrænu efni. Og metangasi er alltaf betra að brenna, t.d. í brunavél bíls, frekar en að leyfa því að gufa uppí lofthjúpinn. Höfundur er rannsókna- og þróunarstjóri hjá Eimi, samstarfsverkefni um bætta auðlindanýtingu á Norðurlandi eystra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Bílar Vistvænir bílar Akureyri Sorphirða Orkumál Sorpa Bensín og olía Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Ævintýralegar eftiráskýringar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Kjósum Vinstri græn til áhrifa Svandísi Svavarsdóttur Skoðun Skoðun Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Iðkum nægjusemi, nýtum náttúruna Borghildur Gunnarsdóttir,Ósk Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hægt með krónunni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Geðheilbrigðismál á Íslandi er langtímaverkefni Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Við erum rétt að byrja! Jónína Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson skrifar Skoðun Ævintýralegar eftiráskýringar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kjósum Vinstri græn til áhrifa Svandísi Svavarsdóttur skrifar Skoðun Frjálsar handfæraveiðar Kári Jónsson skrifar Skoðun Að vera stjórntækur að mati Viðreisnar Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Skilningsleysi xD og xM á hælisleitendakerfinu Kári Allansson skrifar Skoðun Börn á Íslandi, best í heimi! Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir vindorkuverum Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Börn með ADHD mega bara bíða Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Sjá meira
Undanfarin misseri hafa borist okkur vægast sagt misvísandi skilaboð af ástandi metan-mála á Íslandi. Sorpa hamast við að framleiða meira metan en áður og áformar aðgerðir til að mæta aukinni eftirspurn. Tölfræði um eldsneytissölu á metani á Akureyri sýnir einnig glöggt að salan hefur aukist jafnt og þétt undanfarin ár, svo eftirspurn eftir metani sem eldsneyti á ökutæki virðist ekki vera vandamál. Þrátt fyrir þetta hafa innviðir rýrnað og framleiðslan á metani frá aflögðum urðunarstað á Glerárdal ofan Akureyrar hefur verið til vandræða. Þá hefur Akureyrarbær nýverið tekið ákvörðun um að veðja ekki lengur á metan-hestinn fyrir strætisvagna bæjarins, því hann er orðinn einsog Sörli eftir Skúlaskeið, með blóðga leggi og brostin lungu, og vonlegt er að hann detti dauður niður á bökkum Glerár innan örfárra ára. Í sömu andrá ber framkvæmdastjóri FÍB af því fregnir að örfáir metanbílar hafi verið fluttir inn til landsins uppá síðkastið, og skýrist þetta fyrst og fremst af fátæklegum innviðum. Það er sannarlega dapurlegt ef það verður niðurstaðan að metan-stöðinni á Akureyri verði á endanum lokað, og ekki verði lengur unnt að aka landshluta á milli á þessum ágæta orkugjafa. En hvað er málið með þetta metan? Við sem samfélag gætum auðvitað tekið ákvörðun um að hætta þessu metan-brasi og fasað þá tækni út hérlendis, þetta er kannski bara deyjandi tækni, einsog látið var í veðri vaka í nýlegri frétt á RÚV? Eigum við ekki nóg rafmagn í rafbílaflotann? Okkur gengur nú ágætlega að kaupa rafbíla, við flytjum jú inn næstflesta rafbíla í heimi (m.v. höfðatölu), og það er sannarlega hið besta mál. En þrátt fyrir aukin innkaup á rafbílum stefnir í að við sláum met í olíuinnflutningi til landsins í ár. Árlega brennum við nefnilega um milljón tonnum af olíu til að knýja áfram samfélagið. Það samsvarar um 1000 Laugardalslaugum á hverju ári. Þrjár laugar á dag, í ljósum logum. Ein frá miðnætti fram að hádegi, önnur frá hádegi fram yfir kvöldfréttir sjónvarps og sú þriðja aftur fram að miðnætti. Til að ná markmiðum okkar um að hætta að nota jarðefnaeldsneyti þurfum við að trappa niður notkun okkar um 60 Laugardalslaugar á ári. Það er ærið verkefni. Því þótt rafbílaumskiptin gangi ágætlega er af nógu að taka þegar kemur að orkuskiptum. Sem samfélag höfum við ekki efni á því að glutra niður tækifærum til orkuskipta. Metanið er einföld og þekkt leið, þótt hún þyki kannski pínu gamaldags og ekki alveg jafn rennileg og glansandi Tesla. Metan verður áfram að vera hluti af eldsneytisflórunni á Íslandi. Það er einmitt stefnan á meginlandi Evrópu og á Norðurlöndunum. Framleiðsla á metangasi úr lífmassa hefur aukist jafnt og þétt á undanförnum 10 árum í Evrópu. Með REPowerEU orkustefnu ESB, er ráðgert að tífalda framleiðslu á metangasi fyrir árið 2030. Þó það gæti orðið snúið í sjálfu sér að ná því markmiði, er alveg ljóst að metangas mun gegna þónokkru hlutverki í orkuskiptum í Evrópu, og því ætti það ekki líka að geta gengið hér? Ennfremur má benda á að lífmassi, sem nýta má til framleiðslu á metangasi, er að stærstum hluta nær ónýtt auðlind á Íslandi. Þessari auðlind er sóað. Með uppbyggingu á lífgasvinnslu t.d. í Líforkugörðum á Eyjafjarðarsvæðinu sem nýtti aðföng jafnvel víðar að landinu, mætti ná fram samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda sem næmi um 1% af samdráttarmarkmiðum okkar fyrir árið 2030. Það er drjúgt. Uppgjörið vegna Kyoto samkomulagsins mun að líkindum kosta ríkissjóð um 800 milljónir, og verðmiðinn fyrir að brjóta Parísarsamkomulagið verður talsvert hærri ef fram heldur sem horfir. Það er miklu betra að þessa fjármuni núna til uppbyggingar innanlands og fjárfesta í gagnreyndum og þekktum lausnum sem vitað er að skila árangri, og nýta jafnframt auðlindir sem nú er að miklu leyti sóað. Nýtum þær lífauðlindir sem hent er í dag til að framleiða metangas á samgöngutæki og eflum þann markað sem þó hefur skapast og tryggjum stöðugleika í framboði á a.m.k. tveimur stöðum á landinu til framtíðar, sem marka eina fjölförnustu leið landsins. Að endingu er ágætt að hafa eftirfarandi staðreynd í huga. Í fallegri, (vonandi ekki alltof) fjarlægri framtíð, þegar samfélagið og hagkerfið verða óháð jarðefnaeldsneyti, og allri okkar orkunotkun verður svalað með sól, vindi, vatnsföllum og jarðhita, verður samt ennþá til metangas. Meðan mannfólk borðar mat og stundar landbúnað, hvort sem er dýrahald eða akuryrkju, verður alltaf til metangas við óhjákvæmilegt niðurbrot á lífrænu efni. Og metangasi er alltaf betra að brenna, t.d. í brunavél bíls, frekar en að leyfa því að gufa uppí lofthjúpinn. Höfundur er rannsókna- og þróunarstjóri hjá Eimi, samstarfsverkefni um bætta auðlindanýtingu á Norðurlandi eystra.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun